Lakey lo sit > Chroniques > Oté
Meusieu la koman lu na la mémwar !
zedi 24 zwiyé 2014, sanm
La di la mémwar lé sékéktiv, sétadir él i shoizi sak él i veu retenir, é el i retiin pa sak él i veu pa retenir, an kelkesort !
Mi dira pa zot ki i lé-pars moin na poin lotorizasion koz de lu, konm sa, dan in lartik, minm si lo zistin lé anonime, an prinsip ! Diréktèr Témoiniaz kab ankor èt poursuivi pou médizans !
Konm mi sar pa rabès a lu, ni malparlé, mé pluto vant sé kalité, alor mi rakont...
Lot zour la, pa riink lot zour, souvan moin la fine romarké, fé koz a lu si in nafèr na lontan laspasé, lu ar di a ou sa, konm si lété ièr !
Tout fason, zot va vit deviné de ki moin la po parlé !
Alor dan in rénion, i di a lu koz si 1955, kan té i veu ferm lizine Kartié Fransé.
Lu komans par dir lu lété pa prévnu ke lu devé intervenir, mé lu va dir kelke mo !
14 uzine a stépok : granboi, vubél, bofon, ravine kreuz, pierfon, lo gol.
Vubèl i apartené in sosiété fransèz ; bann adandevilié, barau, bénar té gro blan, na bon pé larzan.
Mé kartié fransé té i apartiin in sosiété kréol (Payet) ; na problèm ék bann bank ; konm si zordu, in sosiété i giny pu pèy faktur ; i fèrm ; i mèt la klé sou la port !
Maxime Rivière diréktèr i apèl Bruny payet ; Bruny i apèl Paul vergès ; vien voir sak i spas sintsizane !Zot té lékol lisé ansanm.
Depi 1936, i di sik bétrav i roviin moin sèr sik la kane po produir ; alors na lontan zot i vé ferm dé troi lizine isi la Rénion ; lès a zot ?
Non, na tro plantèr ék tout zot fami vane ni somèr !
Siprim lizine, sé siprim la kane, siprim sarèt, siprim sharon (sak i fé é i répar sharèt, sak ané), marésalféran (sak i mèt lo fèr sou lo sabo bèf).
Po plant koué ? Salad ?Mé o moinn koudvan, lo la pli va ravine tout, va anport tout nout bone tèr, dan loséan ! Sé sak zot i vé ? (ogard sak laspasé Haiti-ansinnman sindoming) !
Fransoi i viin domin, i fo ni fé konprann a li, dé troi zafèr inportan, po nout péi ; nou vé i siprim pa la kane isi.
Sé nout kiltir (o sans larz).
A nou i désid sak lé bon po nou ! Paris i konpran pa gran soz ! Dépi Colbert, i trèt a nou konm sitoyin segonn zone !
Oté Fransoi, i fo ou i ékout a nou !
Mé mi arviin si la mémwar ! Mé kèl mémwar, nout kamarad néna ! Shapo ba, marmay !
Justin