Lakey lo sit > Chroniques > Oté
Tir d’lo dann l’èr ! Ala in n’afèr i botré amoin bien !
samdi 21 octob 2017, sanm
Vi ké zordi i tonm samdi, ni pé mète par koté sak i an-nuy anou in pé, sak ni pans lé dézagréab é majine in n’afèr i botré anou bien. L’èr-la, mi lir dann zyé mon bann z’ami léktèr ké na poin arien i done anou la joi, i kontant in pé nout kèr, i lèss anou, pou désèrtène shoz, oir in pé la vi dsou in méyèr zour bien kléré.
Mé kosa ni pé anparlé ? Ni pé anparl dolo si zot i vé bien. Akoz sa ? Sa in n’afèr i fé plézir anou sa ? Sansa sa in n’afèr i fé lèv nout traka ? Pou kosa mi di sa ? Pars i paré dsi la tèr nana plizyèr milyar d’moun la poin lo lo k’i fo pou zot boir : plis in milya la poin dolo kourant. Armète avèk sa, kan ou i parl dolo, ou i parl faktir, la taks, i rak nout fonn posh lé déza bie raké par li-mèm. Apré sa i kalkil lo kantité d’lo ni dépans pou alé kabiné, kisoi lo pti, kisoi lo gro bézoin. Donk la pa in n’afèr si lézé, si gayar, si kontantèr d’moun nou té i kroi
Alor i vo myé ni anparl pa ?
Non pars oplis i sava, oplis i trouv dé shoz i pé pèrmète anou an avoir dolo an sifizans. Na in tan moin la déza anparl azot tir d’lo dann briyar sansa dann la brime. Mé zordi, mi pé dir azot in n’afèr, mi pans, va fé tonm azot kat fèr anlèr.a-tèr. Mi anparl tir dolo-in bon lo pou boir - dann l’èr.M é koman sa lé posib ? Dolo dann l’èr sa nana, kisoi vin pour san kisoi karant, kisoi ankor sinkant pour san. Mé alé tir lo prop la-dan ou ! San métal lourd, san tro d’co2. Dizon si ou i gingn fé sa, lé konmsa ou la trouv in mèrl blan.
Poitan nana désèrtin shèrchèr la trouvé sa
- dabor i pé désal lo d’mèr mé sa lé tro shèr, donk i ral pa nou.
- bann z’ékip l’inivèrsité Berkeley la fé in sistèm i apèl in rékoltèz i marsh avèk l’énèrzi lo solèy ansanm-avèkin z’afèr i apèl MOF-striktir métalik organik. Li gingn kaptir dolo dann désèrtin syèl néna pa plis vin sansa trant pour san la vapèr d’lo : nana bann kristo lo MOF épi in sistèm i absorb pa plis vin, sansa trant pour san la vapèr dolo… Figir azot sa la pa in l’invansyon konm l’aviyon té santi pétrol an distans mé sa i done dolo, in bon lo, mèm ou i pé boir é sa sré intérésan pou bann moun i abite dann péi arid. Lé vré lo z’afèr la pankor bien opérasyonèl mél o bann z’ésé i lès prévoir in bon réisite poul’avnir.
Mi arète tèrla, mé sak lé sir sé ké nou va oir san tardé dolo sort dann l’èr par la gras in mashine é sar uin bon soulajman pou in bonpé d’moun dann l’imanité.