L’asasina Sylvanus Olympio, ansien prézidan Lo Togolo 12-13 zanvyé 1963

Kan Sylvanus Olympio, o prézidan péi togo la vi kosa l’ariv La Guinée avèk tout lo détriksyon bann kolonyalis La frans la fé la-ba. Konm li té i vé pa k’i ariv lo mèm z’afèr son péi, é konm li téi vé son péi i dovien indépandan, li la propoz vèrs in bon some l’arzan pou rashète tout lo « bien-fé » son péi la soi-dizan gagné, étan koloni. Donk la ariv in n’akor rant Lo togo épi La Frans, mé kèl kalité l’akor, Mon Dyé ségnèr !

Konm li vé pa sign lo kontra De Gaulle i propozpou rant dann La Communauté, é konm li oi bien i mank ali z’atou dann son zé, li propoz la frans pèy aèl in dète shak ané pou konpans lo bienfé la kolonizasyon. Mé lo kalkil la dète lé si tèlman lour ké 40 % d’lo bidzé i pass pou pèye lo dète kolonyal é vitman li konpran li gingn ar pa ansort ali konmsa.

L’èr-la li vé fé son prop moné é sort dann lo fran cfa. Li vé ankor rovoir lo z’akor dsi lo fosfate togolé rant lé min d’in konpagni kolonyal. Li na poin bon rolasyon avèk Foccart lo shèf la France-Afrik. Arzout èk sa bann solda togolé la parti fé la guèr dann l’ algérie-La Frans la mète azot an demi-sold - plis si-san solda, i domann z’ot intégrasyion dann la gard prézidansyèl lo Togo. Lo prézidan i vé pa é a partir d’la sé pou li lo komansmann la fin.

Dann la nuit lo 12-13 zanvier 1963 i spas in kou d’éta é lo matin sète èr, in group abiyé konm bann solda togolé i tir dsi lo prézidan, zis dovan l’anbasad amérikène dann la kapital Lomé - é konm i ariv souvan la gard amérikène lé pa la é lé pa difisil pou bann konplotèr alé shèrch lo prézidan dann l’anbasad é sasine ali. Lo prézidan i tonm é aprésa in solda i ashèv ali avèk in kouto. In gouvèrnman sivil i ranplas ali pou katr’an mé apré nana in nouvo kou d’éta monté par in sèrzan Eyadéna i pran pouvoir pou in diktatir la dir 38 z’ané.