Médame, zé Méssyé, la sossyété, koze èk mwin sé koze èk in kouyon mé sé pyé d’lo mir k’i oi lo masson. Mézami kozman-la lé pa difissil pou konprann : kissoi mète luil dsi difé, mète pétrol dsi difé, fé souf lo van dsi lo fé,lé konmsi olèrk diminyé in n’afèr lé pa bon, wi agrav ankor lo ka é la pa arienk par raporte lo fé, mé par raporte a toute. Konbien foi d’moune maladroi volontèrman sansa involontèrman, i souf dsi la flame pou li pran an gran. I ariv ké wi pèze koté k’i fé mal konm in fé éspré, sansa non.I ariv ankor (...)
Lakey lo sit > Chroniques > in kozman pou la rout
in kozman pou la rout
-
« Arzoute pétrol dann di fé. » : in kozman pou la route
4 octobre 2021, par Editorialistes, Justin -
« Gingn la vévé katarlé »
2 octobre 2021Mézami mi panss dann zot lantouraz néna d’moune néna la movèz shanss, otroman di la shyass mé néna in movèz shanss normal k’i ariv inn foi tazantan, épi la movèz shanss sistématik.
Sé sète-la k’i apèl la vévé.La vévé katarlé sé lo pli pire.. Kaziman sansa kwaziman in malédiksyon . Domaz mi koné pa oussa mo-la i sorte é koman sa l’ariv dann diksyonère .
Mi yèmré trouv toussala dann in léksik sansa in diksyonère mé la pa touzour ké lo bande bon ramassèr lo mo, i fé léfor pou done in ransègnman konmsa. I paré (...) -
« Anvoye in moune pass la pintir dann syèl »
1er octobre 2021, par JustinMédame, zé Méssyé la sossyété, koze èk mwin sé koze èk in kouyon mé sé o pyé d’lo mir k’i oi lo masson. Mézami dann kréol rényoné konm dann bon pé lang néna san avèk inn fasson pou anvoye in moune baladé.
Mi koné i di : pouss kanar dan la déssante, pass patin dan la kour épi d’ot é d’ot ankor.
Néna défoi i koze poliman, néna dé foi i koze b oush sal galman.Antouléka sé pou ariv mè rézilta , pou k’ilèss aou in kar d’èr d’pé, pou k’i larg oute lourlé.
Alé ! mi kite azot rofléshi é ni rotrouv pli d’van.
Sipétadyé (...) -
« Aporte la boush -la guèl kabri »
30 septembre 2021, par JustinMédam, Méssyé,
La sossyété, koze èk mwin sé koze èk in kouyon mé sé o pyé d’lo mir k’i oi lo masson .
Mézami, mon bande dalon,kozman-la mi yème pa li tro pars mwin lé a d’ mandé si na pwin in kozman rassist la dsou pars kissa néna kabri pou fé sérémoni, sé bande malbar.Alor pou alé d’inn a l’ote, néna arienk in pa é li lé vite fé.
An atandan,ni pé dir kabri néna in drol de kri é kan wi antann ali kriyé, ou lé a d’mandé si i sa pa ariv in kontraryété dann famiy. Sansa pou kossa la gèl kabri i porte pliss la shiass ké (...) -
« La maladi i ariv a shoval, i ropar a pyé »
29 septembre 2021, par JustinMézami, mon bande dalone é dalon, mi panss zot i koné kozman-la pars néna sa in pé partou, issi mèm é dann péi étranj. D’mon koté mwin lé a d’mandé si lé vré pou vréman sansa si d’moune lé préssé oir la maladi alé, é i trouv toute fasson li mète lo tan-tro lo tan-pou li alé.
Parèye pou l’arivé in maladi défoi li ariv vitman, défoi li mète lo tan pou arivé mé kan li ariv sé toultan tro vite é pèrsone i atande pa li . Zot i koné na dé foi demoune i parl sa pa solman pou la maladi, mé galman pou la mizère , pou la shiass (...) -
« Aforstan frékante lo shien, i gingn lo piss »
27 septembre 2021, par JustinMézami, mon bande dalon, mwin lé sirésèrtin zot i koné kozman-la pars mon zénérassion i koné sa, zénérassion mon zanfan i koné galman, sète mon bande pti zanfan i komanss aprande.
Kossa kozman -la i di ? Lé pa bézoin d’ète pli fité ké fité pou bien konprande ali :frékante demoune néna vilin défo ou lé riskab armass lo bande défo. Armark azot bien :bande vyé l’anssien, kan téi di sa, zot téi mète an garde kont mové frékantassion mé zot la zamé panssé-é mwin ossi- ké sé noute bande rejeton té i pé égzèrs in mové (...) -
« Adroi konm Zozèf a gosh. » : in kozman pou la route.
25 septembre 2021Médame, Méssyé, la sossyété, koze èk mwin sé koze èk in kouyon, mé sé o pyé d’lo mir k’i oi lo masson.
Mézami, mon bande dalon, mwin lé sirésèrtin zot la fine antande in kozman konmsa dann zot vi-si zot la pa nkor antande , mark ali dsi zot karné, pou lo ka k’in zour in moune i difize azot konmsa.
Pou kossa ? Pars toute demoune lé pa adroi parèye épi pars in mèm moune suivan son dogré d’form lé adroi in zour, maladroi in n’ote.la vi lé konmsa , demoune lé konmsa : nou la pa in bande robo, pars mashine-la i fé (...) -
« Dézorde la mèr, i anpèsh pa pti poisson dormi ; » : in kozman pou la route.
21 séptanm 2021, sanm Editorialistes, JustinMézami , médame, méssyé, la sossyété koze èk mwin sé koze èk in kouyon, mé sé o pyé d’lo mir k’i oi lo masson . Kozman-la i vé dire in brui ou lé abityé, la pa li pou déranze aou.Mi pé dire azot mwin la viv lontan dann la kanpagne é mwin l’avé zamé antande kok i anpèsh dormi.kok lontan, pars koméla, demoune i s’anplègn de sa.Konm lo brui la klosh i paré koméla sa i kass somèye demoune.In pé i di sa galman pou sérémoni malbar. An fète in brui familyé, an prinsipe sa i déranj pa pèrsone,mé kan ou lé étranj dann in (...)
-
« Sak i done in zèf i pans li done in poule,sak i gingn in poule i pans li gingn in zèf. »:in kozman pou la route.
19 févrié 2021, sanm Editorialistes, JustinMédame, Méssyé, la sosyété, koz èk mwin sé koz èk in kouyon, mé sé o pyé d’lo mir k’i oi lo vré masson. Mézami, ké zot i done kékshoz, sansa ke zot i rossoi, I fo porte antansion pars shakinn néna son vision dsi in n’afèr. Mi koné d’moun la fashé kan bann paran la partaz lo bien pars i pé ariv k’inn I majine son paran la fé proférans kont li é l’ote I pé pans lo mèm zafèr. Apré zot I koné sak I ariv ?La famiye I diviz otour d’in karé la tèr, sansa otour d’in batiman é lo bann paran téi kroi fé plézitr zot bann (...)
-
« Si wi yème pa ète tousèl, ou na ka vnir an parmi. » : in kozman pou la route.
18 févrié 2021, sanm Editorialistes, JustinMédam, zé Méssyé, la sosyété, koze èk mwin sé koze èk in kouyon, mé sé o pyé d’lo mir k’i oi lo masson. Mézami, mi panse dopi in an a popré bonpé d’moun i soufèr par raport zot vi sosyal la raptissi an rézon d’ sak lété avan. La vi sosyal, néna sak i yèm sa é néna sak i yèm pa sa ditou,néna sak i siporte in poin sé tou. Mwin, pèrsonèl, mi panse mi pé s’anpass de sa kissoi totalman, kissoi an parti :vré do vré, mwin néna si tèlman d’zafèr pou di avèk mwin.Ma vi sé in vré dyalog rant mwin épi mwin mèm. Mé mi doi dir in (...)
-
« Zoué la fors sé zoué la fors, mé kossa sa i ansèrv souvan dé foi ? » : in kozman pou la route.
17 février 2021, par Editorialistes, JustinMézami, mi yèmré rakonte azot in zistoir-zistoir noute voizin téi rèss dann in kaz bidonvil. Lo mari i sava la boutik soidizan pou fé inn-dé komissyon é midi la fine soné li la pankor arivé.Marmaye i di zot la fain an pléran é lo momon i plèr sanm zot é li di : « zot papa la parti la boutik é la pankor rotourné ». Marmaye i plère san fé lo brui, lo momon lé démoralizé. Momandoné lo papa i ariv avèk in sinp boite dolé konsantré dann son min é li kriye bann marmaye. Li pèrse dë trou dan la moke dolé é li di : « (...)
-
« Sak i ède pliss sé sak i jène pa. » : kozman pou la route.
16 févrié 2021, sanm Editorialistes, JustinMéssyé, Médam, la sosyété, koz èk mwin sé koz èk in kouyon mé sé o pyé d’lo mir k’i oi lo masson.Mézami, néna lontan mi panse kozman-la é mi panse ali pli souvan kan in moun i déside mèle dann sak mwin l’apré fé. Zot i koné lo moun i vé ède aou, la plipar d’tan sé in moun danzéré. Kroi pa li déside done aou in sinp kou d’min, pars dann la réalité li vien pou pran out plass : li vien komand aou, li vien kass lo plan ou la fine fé , pou ranplass par la syène. Pou kossa lo zouvriyé i limite bien lo zèst li domann son (...)
-
« Dann boutèye lo ronm i bouz pa, mé sé kan li rant anndan l’afèr. » : in kozman pou la rout.
15 févrié 2021, sanm Editorialistes, JustinMédam, zé Méssyé, la sosyété, koz èk mwin sé koz èk in kouyon, mé sé o pyé d’lo mir k’i oi lo masson. Mézami mi pans zot i koné déga la boisson i pé fé dsi l’moun. Tou l’moun i koné mé shakinn i rogard plito lo déga shé son voizin, plito ké shé li-mèm . Kan wi domann in moun si li boir, li va répond li boir son dë kou, mé si wi anparl ali son voizin li va di l’ot i boir tro-sansa va di li boir pa li tète. Romark la vi lé konmsa : kan sé ou, wi fé toute pou diminyé out défo, kan sé lé zot wa fé toute sak i fo pou (...)
-
« Rozoir vide i fé bonpé dézord-Rozoir plin i fé pa dézord » : kozman pou la route.
13 févrié 2021, sanm Editorialistes, JustinMédam, Méssyé, La sosyété, koze èk mwin sé koze èk in kouyon mé sé o pyé d’lo mir k’i oi lo masson.Mézami mwin la pran dé d’lot, osinonsa kozman mwin la trouvé pou fé inn tousèl. Pou kossa ? Sinploman pars dizon inn sé lo okontrèr inn i konplète l’ot. Biensir lo sans prop lé pa konpliké é toute marmaye la viv dann la kanpagn dann tan téi sava rode delo dsi la tète, i koné bien lo brui lo rozoir kan li lé vide épi kan li lé plin. Mé lo sans figuiré sé in n’ot afèr é lé blijé kass la tète pou konprann sa, ankor pliss (...)
-
« Obliye out traka é li va obliye aou - obliye pa li é li arète ar pa rolanse aou. »
12 févrié 2021, sanm Editorialistes, JustinMédam, zé Méssyé, La sosyété, koz èk mwin sé koz èk in kouyon, mé sé o pyé d’lo mir k’i oi lo masson. Mézami,mwin la sir zot la fine gingn traka, pars lo prop dé l’om sé d’gingn traka dan la vi. I paré in moun néna bonpé traka, i vif pli vyé k’in moun é i viv béatoman. I paré, mé mwin lé a d’mandé si lé pa pli proférab viv in pé moin vyé ! Antouléka, mwin la fine antann dir, si wi vé obliye out traka, ranplass ali par in bon nouvèl, sansa par in mové nouvèl : sa sé in rossète vyé moun d’apré sak i paré. An touléka, i fo (...)
-
« La fain i pé pran la bastiye, mé li pé ossi ar-rann sa l’énmi »
11 févrié 2021, sanm Editorialistes, JustinMédam, méssyé, La sosyété, koz èk mwin sé koz èk in kouyon, mé sé o pyé d’lo mir k’i oi lo masson. Mézami, mi sorte trouv kozman-la dann in liv provèrde é mwin l’aranz in pé solon mma soss amwin. Pou kosa mwin a roprann sa, Pars, d’apré mwin, sa in kozman pou fé travaye la tète demoun i vé fé in révolisyon. Si lo pèp la fain, li pé déside kassé-brizéépi ranvèrs lo pouvoir. Mé la fain i pé galman azir an sans kontrèr, é moun lé dann lo bézoin i pé fé ashté azot par lésploitèr. Kalkil bien sa : in mèm zafèr i pé ète (...)
-
« Koz dsu zot malèr avèk demoun ,sé azout lo malèr avèk lo malèr »
9 février 2021, par Editorialistes, JustinMédam zé Méssyé, la sosyété, koz èk moin s é koz èk in kouyon, mé sé o pyé d’lo mir k’i oi lo masson. Mézami, souvan défoi demoun i yèm rann vizite demoun dan lo malèr. In bone intansyon an vérité, mé néna fasson é fasson koz èk demoun dann difikilté. La plipar d’tan mi krin k’i révèye la soufrans demoun kan wi késtyone azot.Moin pèrsonèl mi profèr pa anparlé, pa par indiféranss, mé par pèr goumante la soufranss. Lé vré, la pèrsone dann lo malèr la bézoin kozé, la bézoin konète néna d’moun pou partaz son malèr, la (...)
-
« I amontr pa la vérité touni, i abiye in pé »
5 févrié 2021, sanm Editorialistes, JustinMédam, Méssyé, La sosyété, koz èk mwin sé koz èk in kouyon, mé sé o pyé d’lo mir k’i oi lo masson. Mézami, kréol néna in provèrb i di : « la vérité néna in sèl koulèr ! » mé mi panss mwin la fine dir azot sak mi anpanss de sa.Zistoman la vérité d’apré sak mi kroi li lé in pé panashé. Donk pou mwin sa i vé dir i fo pa pran ali kru konmsa ; i fo prann ali rolativman. Tèl shoz lé vré issi, lé pa vré ayèr, lé in pé vré tèl androi, in pé fo tèl ot landroi é sak I pans li pé fé oir la vérité touni, li fé in lérèr pars pou (...)
-
« Travaye pou manzé kui »
3 févrié 2021, sanm Editorialistes, JustinMédam zé Méssyé, la sosyété, koz èk mwin sé ko èk in kouyon, mésé o pyé d’lo mir k’i oi lo masson. Mézami, si mi diré azot koméla ankor néna in kantité d’moun i travaye pou manjé kui donk i gingn pa d’salèr. Sa lé vré pou demoun i travaye pa déklaré,é la plipar d’tan i donn demoun kou d’min kisoi dann bazar, kisoi dan la kaz, kisoi ankor dann bitasyon é pou sa zot i gingn trépé sansa pa ditou pars zot lé famiy pyé gosh lo moun néna lo mwayin . Mi domann pa zot rofléshi pars zot i koné sa zot ossi. Alé ! ni artrouv pli (...)
-
« Demoun vilin néna, demoun kouyon na pi »
2 févrié 2021, sanm Editorialistes, JustinMédam, zé Méssyé, la sosyété, koz èk mwin sé koz èk in kouyon, mé sé o pyé d’lo mir k’i oi lo masson. Kozman moin la mark an-o la, sa sé konm i di lé koni konm Barabass dan la passyon mé mwin lé a d’mandé si li lé pa in pé tro optimist kan wi gard ali koté d’lintélizans .Pou kossa mi di sa ? Pars sanm pou mwin, opliss i sava, opliss néna dé shoz pou konprann donk lé forsé ké momandoné néna dé shoz k’i éshape de moun normal. Antansyon mi vé pa mèl amwin zistoir bann savan épi bann filozof, mé zistoir lo moun normal (...)
Chroniques
- Images de notre Histoire
- Oté
- L’invité(e)
- Libres propos
- Chronique de Raymond Mollard
- Point de vue
- Alon filozofé
- Di sak na pou di
- Actu de la semaine
- Bayalina
- C’en est trope
- Café Péi
- Chronique de Jean-Paul Ciret
- Conte de Noël
- Handicapable !
- in kozman pou la rout
- L’instant éducation
- La lang na poin lo zo
- La Réunion : des séquelles de l’époque coloniale ?
- Le coin de ...
- Le Mot de l’ADIL
- Le mot du CAUE
- Nou lé kapab
- Photo du jour
- Réunionnais D’ailleurs
- Sport et inégalités
- Tribune libre