
Kèl volonté zénéral ! In pé la boir kossa !
30 juin, parMézami zot i koné lo kozman k’i di konmsa : « la loi sé lékspréssyon la volonté zénéral. ».Poitan défoi ou lé a’dmandé kossa i lé oziss volonté (…)
Bayalina, par Axel Gauvin… in roman dann la lang kréol rényoné, an fèyton dann Témoignages -14-
3 févrié 2024, sanm
Dan nout kantine, promié zafèr : 30 tab lékol ! Lœ pov tab lékol ! I brann konm la kë lœ shien ! Poitan, lœ boi lé pa pouri, lé pa karyaté nonpli. Mé soman, aforstan d’rale tab-là issi, ral ça laba, shanz ça lékol — lékol plizanpli gafourn — lœ ténon la-fine par izé, lœ mortèz la-délashé. Epi lœ plato ! Lœ pov plato ! Lé raviné par lœ nom fouyé partou, kissoi sanm kanif, kissoi — pliparditan — sanm in zékli lœ rosh, sinon ossi sanm in morso lœ zassiète n’i zoué dan la kour ansanm. Plato-là lé en osse, bèsse, kabosse, bafon. Dessi la osse : la sosse kari (ékri dessi tab-là, apré ou !). Dann bafon : grin dœriz — grin dœriz sèk, rakokiyié, en zibou konm pti kanar la-pérde la bann…
Toute fiy lékol-dé-fiy i manze dessi bann tab-là mèm. 2 par 2. Soman plato la tab-là lé si tèlman en pante, lé si tèlman gomé sanm la sosse kari, la tab i brann si tan tèlman, ke lœ bann zassiète i rofiz kale ladsi. I rode rienk manièr pou vole shemin. Bann fiy lé oblizé avèy ça konm delé dessi d’fé. Si zot la-bate in zié, zassiète i glisse, i galope dan la pante, lœ manzé i kapote, la robe lé ranpli sanm lœ riz, lœ kari ! Là, saspé lœ manmzèl va pète à rire, saspé èl va largue inn bordé d’ zirman — la boush bann fiy-là, lé pa si tèlman prope ke demoun i kroi, oui ! Saspé ossi (enkak son manman lé fatigué aforstan d’savoné, brossé, froté, tié son kadav pou lave linz ; enkak lœ plüs pti tash i fé lèv lœ nèr son manman), saspé la fiy va pète in pléré, va largue toute larme son kor, va modi la kantine, lœ papa la kantine, va modi ziska lœ plus vié zansète kantine-là… Mé soman, pléré-li, rire-li, kontan, pa kontan, èl sar bien oblizé sekouye son rob pou fé artonbe lœ manzé dan son zassiète, èl va rakl’ sanm la min (anpar zassiète ankor) son dœ-riz sossé dessi la tab, èl va artonbe assiz devan lœ manzé ramassé, va arkomanse manze ça mèm mèm.
Anou, garson, n’i manze dessi 3 tab tréto k’i apiye lœ plato deboute dessi lœ mür kank i fé lékol dan la kantine. Na poin lœ verre pou boire deleau. La-poin lœ bro nonpli. Kank ou na soif, i fo ou i sorte déor pou alé tête lœ kanal k’i koule à-suive — na poin robiné ! — dann in gran baïy en fer. Gran baïy-là lé toultan plin, deleau i koule atèr dann in mti karo sonz (in karo sonz en plin dann milié la kour in lékol ! Sépa si bon sonz ? Sança sonz-la-gratèl ?)
Axel Gauvin
Mézami zot i koné lo kozman k’i di konmsa : « la loi sé lékspréssyon la volonté zénéral. ».Poitan défoi ou lé a’dmandé kossa i lé oziss volonté (…)
1993- La disparition de Lucet Langenier. Elle a été brutale, prématurée et a frappé douloureusement non seulement sa famille mais aussi ses (…)
10 000 citoyennes et citoyens – paysans, scientifiques, médecins et victimes – se sont mobilisés dans plus de 60 villes en France pour alerter sur (…)
La Réunion fait partie des régions françaises les plus touchées par les conséquences sanitaires, sociales et judiciaires de la consommation (…)
Médam zé Méssyé, la sossyété zot i ansouvien lo tan l’avé lo pou. Sa té in problèm pou zabitan noute péi pars pou-la sa i grate la tète, é i rann (…)
Les députés ont inscrit dans la loi un premier objectif d’atteindre « 87,5% » du Smic dès le 1er janvier 2026, tout en assurant de « prioriser le (…)
Le 16 juin 2025, le Tribunal administratif de Paris a suspendu en référé l’arrêté du 26 février 2025 ordonnant le blocage de 17 sites (…)
Les cours du pétrole ont connu une nette hausse à partir de la deuxième quinzaine du mois de juin, portés par l’extrême tension au Moyen-Orient et (…)
Le Président des Etats-Unis, Donald Trump a ordonné le bombardement de trois sites nucléaires en Iran, dans la nuit du 21 juin 2025. Dans une (…)
Des manifestants, réunis le 23 juin devant les institutions européennes, ont demandé la suspension de l’accord d’association liant l’UE à Israël. (…)
L’État poursuit son engagement en faveur de la transition énergétique et de la décarbonation de l’électricité à La Réunion. À l’issue d’un appel à (…)
Dans les départements d’outre-mer, près d’une femme sur deux qui devient mère ne vit pas en couple, configuration familiale bien plus fréquente (…)