Lakey lo sit > Chroniques > Oté
Akoz la vi shèr i fatig anou konmsa ? Kèl sé la késtyonn fon ladan ?
lindi 18 séptanm 2023, sanm
Mézami, mon bann dalon, mi panss konm mwin, zot ossi zot i rogarde télé, zot i ékoute la radio, i ariv azot lir in zoinal rante-rante é antouléka mwin lé siréssèrtin zot i panss la vi shèr sé in késtyon d’fon dann noute sossyété — in réalité k’i fré si la vi téi bèss in pé — mé koman fèr — noute bann konpatriyote nora bien viv.
Zot i koné néna in l’obsèrvatoir bann pri. Li lé fé pou suiv si bann pri i goumante pa tro é propoz bann solission pou anpèsh bann pri goumanté. Mé oila, si mi tronp pa, sa sé noute kamarad Elie Hoarau la réklame in l’institi konmsa. Lé vré mé li l’apèl sa le lobsèrvatoir bann pri épi bann rovni é zot i konpran sa sé pi la mèm shoz ditou.
Pou kossa ?
I paré dann déssèrtin landroi la vi lé shèr mèm vèye pa koman, mé i paré ossi demoune antouléka la plipar, néna bann for rovni é zot rovni i konpanss bann pri shèr..
Issi mèm, shé nou, la Rényon, si ni pran la minorité dmoune néna in for rovni. Si ni pran lo diss pour san d’moune néna pliss k’i anfo pou boir é manzé, profite zot loizir, zot bann voiyaz, an avoir in bèl mézon ébin lé sir la vi shèr i fé dsi zot konm lo dsi la plime i kanar maskarin. Sa i fé pa zot arien.
Astèr si wi pran la klass moiyène apovri, bann travayèr pov épi lo diss pour san sak néna bann ba rovni La Rényon, kan bann marshandiz i goumante ébin sa i poz azot problème pli k’i anfo. Alor, problème vi shèr, problème rovni k’i sifi pa ? Noute kamarad Elie la di i fo rolyé lé dé problèm. Pou l’instan mi panss.
Mé astèr si ni pran bann problèm rovni tro fèb é si ni rofléshi in pé dsi ni di pou komanssé kissa néna bann rovni tro fèb, mon réponss : dabor sak na poin travaye, épi sak lo travaye lé mal péyè. Astèr pou kossa zot na poin travaye sansa zot travaye lé mal péyé ni pé dir sé par lo réjime néo-kolonyal é avansa lo réjime kolonyal.
Lo maldévlopman sa la pa in kékshoz natirèl ! Sa sé kékshoz kiltirèl lé éné par lo sistème ni viv dodan dopi dé zané é é zané, dann tan la koloni épi dann tan d’zordi ni pé apèl lo réjime néo-kolonyal… Donk d’apré mwin la késtyon d’fon la pa la vi shèr an li-mèm, la pa non pli linsifizanss rovni pou li-mèm mé lo poin santral noute dévlopman insifizan. Antoulé ka sé konmsa ké mi oi sa.
A bon antandèr, salu !
Justin