Lakey lo sit > Chroniques > Oté
Arèt avaz lo gèp !
zedi 9 octob 2014, sanm
Oté do lo la dépal banna laba déor, lavé d’lo partou, dan la ravinn, dann shomin, dan la kaz. Dann télé la fé koz lo mèr landwa lavé lo gro tan, i domann a li koman li ésplik in tél déliz ? Li la réponn sèk : loréshofman klimatik. Pou li na pwin kili kilik, na pwin klikmardaz sé sa, li lé mèm sir é li arzout pou mié fé konprann lo déga, li rakont, lo dogré d’lo la mèr a koté la ougoumanté, katégorik li lé sir, la ougoumanté dé 2 dégré sanm pou li. Si li di sa dawar lé vré, i ramass pa mantèr si in sizé konm sa. Donkalor pou li, lo vré résponsab pou vréman sé lo lémisyon d’gaz an poundiak. Ni an rovwin la d’si ankor. Si lo mèr lavé rézon ? La natir lé konm sa baya. Aforss kaboss a li, aforss dig-dig son dwa d’pié, shatouy son trou d’né, é bin li vanj. Konm si pou donn a nou in kou d’rèstrankil sinonsa pou lo galan-galang la klosh, li tir in kou son raz si nou, é la i bar pa li baya, Li trinn tout annsandan.
Mwin la bwin rogard lo zimaz dann télé, li la détri tout, li la dégrinn frizidèr, konzélatèr té vant an lèr, mashinn linz dann shomin, loto té shaviré, té kapoté. Konm si li voulé atak a li a tout sak i dégaz lo gaz par l’fèt. Zamé mwin la vi in loto dobout, dann pié d’bwa.konm si té pou narg a nou, pou larg fishan, in zan défians kont banna. « Dopi lo tan zot i grafinn a mwin, zordi mon tour kounish a zot ». Mi sipoz, mi di konm sa, mé pran pa sa pou l’arzan kontan. Solman i dwa ankor fé travay nout koko. Poz a nou késtyon. Si nout tourné-viré, koman tiliz kouran pa an gaspi, koman ni pé bouzé otroman, pou alé travay roganiz a nou, bat in laranzman pou pran mèm loto, pa shakin son shakinn, fé in politik pou mèt vélo an l’èr, odrémié donn larzan pou ashté vélo pito pou loto.
Poz a nou késtyon. Pou kosa in pé i fé larlik, i ral dérièr, i sèr lariaz kan i anparl késtyon tranzisyon énérzétik ? Pou kosa i donn larzan pou ashté loto mèm si i di lé prop ? Pou kosa o lièr fé lo tram-trin konm la promèt i fé la rout si la mèr ? Pou vann loto, pou vann lésans ? Éklèr a nou la d’si. Pétèt parské, lo sistèm i angant plis bann gro zozo. Pou fé gonf ankor plat banna. Mi profèr pa maziné koman sora domin si ni kontinié takinn-takinn la natir konm sa, sak mwin lé pito sir i fo arèt avaz lo gèp.