
Mal-do-mèr dann sarèt
28 juin, parLo zour la pokor kléré, Zan-Lik, Mariz é sirtou Tikok la fine lévé, mèt azot paré. Madanm Biganbé i tir zot manzé-sofé, i donn azot, zot i manz. (…)
19 avril 2024, sanm
Mézami, mi panss, konm mwin, zot la suiv toute lo oilali-oilala dsi Zolikèr, in gran frèsk in lartist rényoné i apèl Méo la fé pou mète sa dsi lo mir in Lissé dann kartyé Vincendo. Li la pa fé sa par li mèm, par son lidé partikilyé mé pou réspèkt in komande banna la fé ansanm li konm in lilistrassion lo kozman mwin la marke an-o la… avèk in kayé dé sharj é toute sak i fo pou éspoz sa dan in Lissé La Répiblik — é zot i koné i manke pa formalité pou fé dann in ka konmsa.
Donk toute la spass konm k’i fo é zordi la frèsk lé anplass. Ni pé di sa la spass normalman mé normalman sépa si néna in sanss issi dann noute péi. Pou kossa mi di sa ? Pars la pintir té pankor sèk — i pé di galman lo san té pankor séké — konm i di k’in pé la trouv a rodir é mèm zot téi vé fé tir lo zafèr dsi l’mir. Mi souvien sak in zour Paul Vergès l’avé di anou dann in rényon : li la di anou kan i parl la kiltir sirtou la kiltir dann in péi néo-kolonizé, tangaz-dézorde lé pa loin, pou pété.
Pou koué ? Pars zot i koné dann in péi konm La Rényon é in sossyété konm sète nou néna dann in réjime néo-kolonyal lé pa avoué mé solon mon léspèryanss li lé bien la é dopi dé zané. Néna demoune i di zot lé franssé é d’ote i di zot lé rényoné, mèm si noute nassyonalité sé franssé. Néna sak i sorte déor épi k’i panss lo bann méyèr franssé sé zot é final de konte konm nou lé pa fini sé zot k’i doi ashèv fini anou. Epi néna bann stratèz kolonio k’i travaye dann so guèr psikolozik ni viv dodan dopi dé tan é dé tan.
Astèr si ni anparl in kou noute kozman d’dépar : issi i amontr listoir mé konm i di listoir sé sète La Franss, é kan Zolikèr li poz ali késtyon dsi son passé pou oir kossa li pé fèr dann son fitir, li di dann li-mèm kom bonpé rényoné i fo ni aprann listoir lo pèp rényoné sèl bon métode pou nou konète noute passé é pou nou fé noute fitir… Mi panss pa Zolikèr lé konte listoir d’Franss dann lékol pars li koné bien sé sak i aprann dopi étan pti ziska nou lé fine gran, mé kan li intéroz ali, li mète lo doi dsi lo poin fèb noute lédikassion : noute péi lé absan, noute pèp lé absan, noute passé lé kaziman inkonu… Kossa k’i fé ké nou sé in pèp rényoné é koman nou l’ariv la zordi apré pliss troi syèk.
Sa i vo bien in kroi dsi l’histoire de France é in nouvo matyèr « zistoir noute péi » mé zot va dir lo problèm lé réglé dopi ké lo bann gran shèf blan la désside i fo pa toush lo gayar frèsk Méo la fé mé mi kriye pa viktoir : lé sir bann kolonio épi néo-kolonio la pa gingn la parti, mé mi antann parl d’in tèks « ésplikatif » konm pou done in zo bann révizyonist pou ronjé — mi trouv sa lé pa itil pars i fé konmsi bann révizyoniss la pa bien konpri… Zot la bien konpri a zot fasson é zot fizi lé o pyé pou linstan mé paré pou ansèrv in n’ote foi.
A bon antandèr salu !
Justin
Lo zour la pokor kléré, Zan-Lik, Mariz é sirtou Tikok la fine lévé, mèt azot paré. Madanm Biganbé i tir zot manzé-sofé, i donn azot, zot i manz. (…)
Le calendrier scolaire élaboré par le Rectorat pour les 3 prochaines années est désormais connu et fait débat. Pour cause, à l’exception de (…)
Sur proposition de Gérard COTELLON, directeur général de l’ARS La Réunion, Patrice LATRON, préfet de La Réunion, a décidé le retour au niveau 2 du (…)
Le Conseil départemental a décerné, le vendredi 27 juin, les prix « Thérèse Baillif » et « Célimène » lors d’une cérémonie organisée dans (…)
Les cours du pétrole ont connu une nette hausse à partir de la deuxième quinzaine du mois de juin, portés par l’extrême tension au Moyen-Orient et (…)
Mé dam zé méssyé, la sossyété,dsi la késtyonn fors néna la fors natirèl, sak wi gingn an néssan épi an grandissan korèktoman. Mwin lé sirésèrtin (…)
Le 16 juin 2025, le Tribunal administratif de Paris a suspendu en référé l’arrêté du 26 février 2025 ordonnant le blocage de 17 sites (…)
Le Président des Etats-Unis, Donald Trump a ordonné le bombardement de trois sites nucléaires en Iran, dans la nuit du 21 juin 2025. Dans une (…)
Les élus de Guadeloupe ont adopté des résolutions « sur la fusion des deux collectivités, sur les compétences et l’autonomie fiscale », le 17 juin (…)
Des manifestants, réunis le 23 juin devant les institutions européennes, ont demandé la suspension de l’accord d’association liant l’UE à Israël. (…)
L’État poursuit son engagement en faveur de la transition énergétique et de la décarbonation de l’électricité à La Réunion. À l’issue d’un appel à (…)
Normalien et énarque, chercheur en philosophie politique, Bruno Guigue est professeur invité à l’Université normale de la Chine du Sud (Canton) et (…)