Bann gran z’om ? Zot koté limyèr épi zot koté fénoir

12 novanm 2020, sanm Justin

Mé zami, dann listoir bann péi néna bann paz dan la limyèr, mé néna égalman désèrtènn paz dann fénoir, désèrtènn paz gloryé, mé osi désèrtènn paz onté. Lé vré pou bann péi, lé vré galman pou sak listoir i rotien konm bann gran z’om. Mi koné pa si zot i oi vréman ousa mi sava, mé moin mi oi ?

Samdi la anparl zénéral De Gaulle, Charles le gran konm mi antan désèrtin di. Zot i koné li la zoué in rol inportan dann la rézistans bann fransé kont lo lokipan nazi. Li la dress kabaré kont bann kolabo fransé sak la larg lo kor dovan Hitlèr. Aprésa, li la fé ankor in kantité zafèr konm défann lindépandans nasyonal La frans kont bann zamérikin… Ni pouré anparl la sékirité sosyal épi d’ot paz la limyèr dann son parkour.

Si tèlman kan li la vni La Rényon par-la 1953, mi rapèl bien tout nout famiy la parti oir lo zénéral, é mon momon la sèr la min zénéral de Gaulle. Mi pé dir azot ankor mon papa téi sava ékout radio londres la kaz in moun l’avé in post a galène. Pli tèr a tèr, nou l’avé in kok téi apèl De Gaulle éin mal kanar téi apèl Hitler-inn é l’ot téi bataye é nou zanfan nou té pou lo kok bien antandi.

Tousa pou dir azot nout famiy lété pou la rézisytans é De gaulle té nout éro. Ziskakan ? Ziska k’in zour li rotourn o pou voir l’ané 1959 é li vien an vizite La Rényon é monpapa la parti manifèst kont la frode éléktoral lo soir dann Sin-Dni é lo landmin dann éstad la Redout. In paz noir pou nou. Mé aprésa nou l’aprann d’ot shoz konm la rolasyon rant de gaulle é lo kolonyalism fransé.

Nou la vi dsi l’internet koman la tir bann tirayèr sénégalé pars zot té noir dann l’armé é la ranplas azot par bann blan pou alé déb ark an frans. Koman lo zénéral la romète an plass tout l’administrasyon kolabo an frans.koman li la donn lindépandans désèrtin péi l’afrik mé li la mète an plass in dominasyon monétèr in pé konm sak hitlèr la mète dsi La frans dann tan la kolaborasyon. Parl pi kan la détrrui tout zafèr dann La guinée avan donn l’indépandans. Plizyèr paz noir mon bann zami.

Mi arète la mé sak lé intéréssé i pé alé fouy-fouy dann listoir d’ frans pou li oir konm moin la vi bann gran z’om néna zot koté limyèr épi zot koté fénoir. Lé konmsa é pa otroman : tout an blan tout an noir, néna lontan mi kroi pi sa.

Padport

Signaler un contenu

Inn modékri, inn ti lavi, inn komantèr ?


Témoignages - 80e année


+ Lus