Dabor néna sak lé moins-ké -rien épizapré néna sak lé moins-ké-moins-ké-rien

3 septembre 2019

Mésyé , médam, la sosyété lo tan l’abolisyon lésklavaz isi shé nou La Rényon néna déza lontan.Mi di sa pars dann désèrtin péi lésklava z té aboli avan La Rényon. Néna d’ot péi li lété aboli apré é mèm néna désèrtin l’androi laktyalité i amontr anou lésklavaz lé pankor aboli.Pou arparl lésklavaz shé nou li la spass dann dé kou :in foi l’ané 1793, é in n’ot foi vin désanm 1848 pars néna in sovaz téi apèl Napoléon Bonaparte la romète an kour sistèm-la.

Mi sava pa anparl sa pou l’instan,dabor pars lo tan va vni pou nou koz de sa moi d’désanm sète ané,épi pars mi rokoné bann léktèr Témoignaz lé kalifyé dsi bann gran késtyon nout listoir é moin néna poin la prétansyon aprann azot dé shoz dsi bann gran késtyon konmsa.Mé nou va anparl sa ankor in kou sète ané. Sipétadyé !

Dabor ni di bann zésklav lété moins –ké-rien kan zot téi révolt pa : soi zot té éné dann koloni épi zot lété ésklav pars zot momon té ésklav : zot i koné d’apré lo kod noir, lo stati zanfan téi suiv sète son momon –donk momon ésklav téi done zanfan zésklav.Soi zot lété viktime la trète épi téi vann azot dann bann foir konm zésklav apré in tan pasé an karantène pou tir la maladi... Aprésa, moin lé sir téi trète azot konm demoun i koné pa fé arien.Mi dovine a popré kosa zot mètr téi pans dé zot pars d’in koté l’avé shé bann mètr in konplèks sipèryorité é shé bann zésklav in konplèks linféryorité.

Ban n mètr téi konsidèr azot konm dé moins-ké-rien mé l’avé d’ot lété moins-ké-moins-ké-rien lété bann fam :dsi bato la déportasyon épi konm lo voiyaz téi mète lo tan lékipaz téi tir son tar dsi bann madam-la épi par shans si zot lété ansint dan la foir zésklav téi vann azot pri for : pou inn lo kliyan l’avé dé é sa lété in bon n’afèr pou li. Mé la pa arienk bann fam viktime la trète lété vyolé konmsa mèm sak téi énéte isi La Rényon dann kour bitasyon. Sète-la lété bann moins-ké-moins-ké-rien.

Si mi di sa zordi, i fo bien ni koné sa la dir apré labolisyon lésklavaz pars si i di dann lo shanté : « A nou v’alé shèrché momon ti fiye la dann kalbanon  », lété pa pou arien.Sa téi éspas sirman dann tan zangazé, é pétète ankor apré : sa i vé dir final de kont bann fam lété konsidéré konm ki diré in ras infèryèr, plis infèryèr ankor ké bannn bononm.

Mi arète tèrla, pou signal azot nout kamarad elie la anparl de sa dann son diskour vantredi dèrnyé é sak té la la gingn la shans fé in gran parkour dann listoir nout péi é sé dann son diskour moin la antann lo mo « moins-ké-moins ké rien  » é sa i doi amenn anou a rofléshi dsi nout listoir.


Signaler un contenu

Un message, un commentaire ?


Témoignages - 80e année


+ Lus