
C’était un 30 juin
30 juin, par1993- La disparition de Lucet Langenier. Elle a été brutale, prématurée et a frappé douloureusement non seulement sa famille mais aussi ses (…)
26 zwin 2020, sanm
Sak lé in pé l’ansien, i ansouvien, moin lé sir, bann bataye pou nout langkréol nou té i amenn, dann in tan nout lang l’avé poin lotorizasyon pou égzisté, dann tan nout kiltir téi apèl folklor, dann tan ankor nou l’avé ont d’ète nou-mèm, épi dann tan galman nou téi trouv la lang lo kolon in zatèr sipèryèr éstra, par raport n’ote lang pti mizèr.
Zot va dir amoin pou kosa mi anparl sa ? Pars, m’a dir azot sa lé ankor dann l’aktyalité. Akoz mi anparl « dopi lo kréol oprimé ziska lo kréol libéré »-in liv axel Gauvin. Pars sa osi lé d’aktyalité.
Dann son liv Axel i di anou tout sak i pé fé dann la lang kréol La Rényon : néna poinn sogré, pars i pé fé a popré tout sak i fé dann ninport kèl lang provi ké ou i fé désèrtin zaménaz man. Ni pé kozé, ni pé ékrir, i pé sèrv pou bann zamon trèr, akoz pa amontr la syans, listoir, la zéografi, mèm la médsine.I pé fé zoli romans, pyès téat, i pé fé diskour, i pé fé la politik, i pé désovaz demoun, tir azot dann malizé avèk la psikolozi, épi la psikanaliz.
Mé oila, i fé pa ! I fé konmsi nout lang kréol rényoné épi son bann lokitèr lé konm andikapé. Par koi ? Par l’fète lidéolozi dominant i rézone konmsa, i désid konmsa : la lang lo kolonyal lé zoli, sé in bon zoutiy, i pé bien travaye ansanm. Mé nout lang anou, la lang kréol La Rényon ? In patoi sinpatik, in kozé plito k’in lang, pir k’sa kékshoz k’i randré sèrvis lo pep rényoné si zamé li té i ariv a disparète.
Antansyon, mi di pa dopi lo tan moin la di azot zafèr anlèr la lo kréol rényoné la pa okip désèrtin séktèr li téi okip pa avan. Mi di pa zot non pli tout demoun i mète lanspèk pou anpèsh ali avansé-pou anpèsh ali d’ète prézan dann in bonpé sèktèr. Mi di pa ! Mi di nout lang néna son bann défansèr, son bann militan, son bann rézistan mé pa asé dann bann séktèr dominan nout vi ofisyèl, ékonomik, kiltirèl syan tifik, édikasyonèl étsétéra.
Mi pé di, nout lang ziska zordi lé frapé avèk la diglosie-par raport lo fransé !- é sé pou sa lé difisil ali rouv son zèl, pran son l‘anvol, amontr son kapab, dézanklav la tète nout pèp. Dopi lo kréol oprimé ziska lo kréol li béré ! Ok, lé posib mé kansa. I tard mon dyé, mi trouv i tard !
1993- La disparition de Lucet Langenier. Elle a été brutale, prématurée et a frappé douloureusement non seulement sa famille mais aussi ses (…)
10 000 citoyennes et citoyens – paysans, scientifiques, médecins et victimes – se sont mobilisés dans plus de 60 villes en France pour alerter sur (…)
La Réunion fait partie des régions françaises les plus touchées par les conséquences sanitaires, sociales et judiciaires de la consommation (…)
Médam zé Méssyé, la sossyété zot i ansouvien lo tan l’avé lo pou. Sa té in problèm pou zabitan noute péi pars pou-la sa i grate la tète, é i rann (…)
Les députés ont inscrit dans la loi un premier objectif d’atteindre « 87,5% » du Smic dès le 1er janvier 2026, tout en assurant de « prioriser le (…)
« Nous préparons actuellement une grande conférence sociale rassemblant responsables politiques, économistes et partenaires sociaux, pour tracer (…)
Le 16 juin 2025, le Tribunal administratif de Paris a suspendu en référé l’arrêté du 26 février 2025 ordonnant le blocage de 17 sites (…)
Le Président des Etats-Unis, Donald Trump a ordonné le bombardement de trois sites nucléaires en Iran, dans la nuit du 21 juin 2025. Dans une (…)
Des manifestants, réunis le 23 juin devant les institutions européennes, ont demandé la suspension de l’accord d’association liant l’UE à Israël. (…)
L’État poursuit son engagement en faveur de la transition énergétique et de la décarbonation de l’électricité à La Réunion. À l’issue d’un appel à (…)
Les cours du pétrole ont connu une nette hausse à partir de la deuxième quinzaine du mois de juin, portés par l’extrême tension au Moyen-Orient et (…)
Dans les départements d’outre-mer, près d’une femme sur deux qui devient mère ne vit pas en couple, configuration familiale bien plus fréquente (…)