Fransé-kréol, kréol-fransé ? Kansa in bon zoutiy pou moin bien manyé ali

20 zwin 2016, sanm Justin

In foi in moun la sonn amoin dann téléfone é li la di amoin : « Ou i ékri pa an kréol, é ou i ékri pa non pli an fransé ! Aprésa li la di amoin pou konprann mon modékri li romète an fransé ! ». Moin pèrsonèl mi pans son parol lé lib é konm l’i di shakinn i oi l’èr dsi son montr.

Sa i amenn amoin à kalkil kosa i lé égzaktoman ékrir dann la lang kréol. Romark azot bien, la pa arienk zordi mi kass mon tèt dsi in késtyon konmsa é la plipar d’tan mi sava pa tro loin dann mon réflèksyon pars moin la poin la klé pou rouvèr la port k’i fo rouvèr.

Mi majine in lang la pa in n’afèr sinp é la plipar d’tan nana inn dé z’afèr ké ou i doi réspékté. Dabor nana sak i apèl la fasonn ékrir l’ankodaz si zot i vé. Si ou i partaz pa mon manyèr, si ou i moins é in kwz, é bin ou lé paré pou dir mi ékri pa an kréol… in moun la di amoin : « Ou i ékri an barbar ! », mé mi fout koné pa kosa i lé ékrir an barbar.

Aprésa nana sak i apèl lo sintaks-pa la gramèr san pour san mé lé aproshan. Donk i fo réspèk lo sintaks, sansa sak ou ékri sinonsa sak ou i di i kol pa. I fo lo léktèr i koné si ou lé dann pasé, dann prézan ou bien dann fitir, si out l’aksyon i dir sansa si li dir pa épi tout in kantité règ ou i doi réspékté mèm si ou i koné pa zot. Mèm si zot lé pa ékri mé zot lé la, shé nou mèm, dann nout patrimoine la lang.

Aprésa nana lo vokabilèr : lo bann mo, bann kréol i ansèrv dann z’ot kozman. Antansyon sak zot i ansèrv pa é lé étranj pou zot ! Donk mon késtyon : dsi kosa ou i ékri ? Ou i ékri dsi la filozofi, dsi la syans, dsi la métafizik, dsi la politik ? M’a dir azot in sogré : kan mi ékri dann la lang kréol La Rényon, souvan-dé foi, mi fabrik mon lang an mèm tan. Touléka, mi ésèy ziska k’in zour mon bann dalon i sèrv amoin dsi in plato in bon zoutiy paré pou moin travay ansanm, bien ékipé pou ékri sak mi vé ékri, pou di sak mi vé di.

Padport

Signaler un contenu

Inn modékri, inn ti lavi, inn komantèr ?

Bann modékri andann forom

  • dabor inn , mi di bravo pou out kouraz de défand nout lang , out bann zékri léla pou témoinié. mi di osi i fo ké nout lang i sort de bann diskisiyon salon pou afont lo vré déba, pétète ka patir d’la nou nora lo zoutiy pou afiye nout zékri.
    sa osi sé inn komba, mi azout , komlé zot ! alor kosa i fé ?


Témoignages - 80e année

La pès kabo

5 juillet, par Christian Fontaine

Kan i ariv Novanm-Désanm-Zanvié, domoun i réziste pi ek la salèr. Zène-zan i mars dann somin, zène-fi i roul an dékolté ; sétaki i rod in manir po (…)


+ Lus