
C’était un 30 juin
30 juin, par1993- La disparition de Lucet Langenier. Elle a été brutale, prématurée et a frappé douloureusement non seulement sa famille mais aussi ses (…)
31 zanvié 2013, sanm
Na in pé d’moun i kalkil, bann Rénioné na poin bone tèt : bann marmay konm bann gran-moun. Sé pou sa zot i sava di partou, l’ékol La Rénion nana in gran l’ènmi i apèl la lang kréol rénionèz. Sé li l’otèr si nana in takon z’ilétré dan lo péi, sé li l’otèr si l’édikasion nasional i gingn pa fèr fas son bann mision minimom, aprann demoun lir, ékrir, konté. Sé lo kréol l’otèr ? Donk, alon fiziy lo kréol konm in l’inspèktèr primèr té i di, na in pé d’tan, mé pa tro.
Na in késtion i tourn dan mon tèt : l’ékol, ki soi pou an-kodé, donk ékri in mésaz, kisoi pou dékodé, donk gingn lir épi konprann ali, lé blijé baz dsi in sèl lang, sansa li pé baz dsi plizièr lang. Si li baz dsi in lang, i fo tié lé z’ot. Si li pé baz dsi plizièr, tout i doi ko-abité. Oplis mi sèy mèt amoin in pé o kouran, oplis mi romark la tèt demoun nana in bonpé kapasité. Dann in pé péi, l’ékol i fé an plizièr lang : ni koné Sésèl ? L’ékol la-ba i fé an kréol, an fransé é an anglé. L’ékol Moris osi i fé an plizièr lang : obli pa, dépi 14 zanvié 2012, kréol morisien la fé son rantré dan l’ékol.
Na dé-troi zour, mi gard télé. L’avé in l’émision dsi bann masaï. Té i parl l’ékolozi, tourism, protéksion bann z’animo. Ni pé anparl sa in n’ot zour ; Mé moin la antann, késtion l’alfabétizasion, késtionn lir épi ékrir, bann masaï i baz dsi lo masaï li-mèm, dsi lo souahili, dsi l’anglé. Donk, bann z’anfan épi bann jèn masaï i aprann troi lang an mèm tan : la lang matèrnèl, la lang la majorité d’moun péi Kénia, épi l’anglé pars Kénia té in koloni bann z’Anglé.
Aprésa, kosa i fé si bann jèn i arèt pa la ? D’apré sak moin la konpri, si ou i apran plizièr lang avèk zot prop tik-tak pou fonksioné, ou i pé aprann d’ot. Akoz pa kat, akoz pa sink, akoz pa plis ? Moin lé sir, in pé l’apré di, Justin, la tèt la bloké. Poitan, moin la fine antann bonpé d’moun instruyé apré di z’afèr konm sa. I doi an avoir kékshoz vré la-dan ! Zot i pans pa ? Donk, mon konklizon : la lang matèrnèl, sa in bon zoutiy. Si i asosié ali avèk in lang nasional épi in lang nout z’ansèt, mi pans sa sré in bon médlé. Fransh vérité !
NB : Mi koné in famiy. Zot na la shans, lo momon na in lang matèrnèl, lo papa na inn, é zot i viv dan la Frans. Dan zot famiy, na in tan pou koz la lang la momon, in tan pou koz la lang lo papa, épi in tan pou koz la lang fransé. Biensir, sé in disipline shé zot. Akoz pa, pou sak i gingn, isi La Rénion, in tan an kréol rénioné, in tan an fransé, épi in tan an anglé... an shinoi... sansa an tamoul ou sansa d’ot ankor pou sak i koné bann lang-la ? Zot i pans pa bann marmay, aprésa, nora té bon pou fé pèt la kol ?
Justin
1993- La disparition de Lucet Langenier. Elle a été brutale, prématurée et a frappé douloureusement non seulement sa famille mais aussi ses (…)
10 000 citoyennes et citoyens – paysans, scientifiques, médecins et victimes – se sont mobilisés dans plus de 60 villes en France pour alerter sur (…)
La Réunion fait partie des régions françaises les plus touchées par les conséquences sanitaires, sociales et judiciaires de la consommation (…)
Médam zé Méssyé, la sossyété zot i ansouvien lo tan l’avé lo pou. Sa té in problèm pou zabitan noute péi pars pou-la sa i grate la tète, é i rann (…)
Les députés ont inscrit dans la loi un premier objectif d’atteindre « 87,5% » du Smic dès le 1er janvier 2026, tout en assurant de « prioriser le (…)
« Nous préparons actuellement une grande conférence sociale rassemblant responsables politiques, économistes et partenaires sociaux, pour tracer (…)
Le 16 juin 2025, le Tribunal administratif de Paris a suspendu en référé l’arrêté du 26 février 2025 ordonnant le blocage de 17 sites (…)
Le Président des Etats-Unis, Donald Trump a ordonné le bombardement de trois sites nucléaires en Iran, dans la nuit du 21 juin 2025. Dans une (…)
Des manifestants, réunis le 23 juin devant les institutions européennes, ont demandé la suspension de l’accord d’association liant l’UE à Israël. (…)
L’État poursuit son engagement en faveur de la transition énergétique et de la décarbonation de l’électricité à La Réunion. À l’issue d’un appel à (…)
Dans les départements d’outre-mer, près d’une femme sur deux qui devient mère ne vit pas en couple, configuration familiale bien plus fréquente (…)
Une fois de plus, des femmes sont la cible d’une forme de violence lâche, insidieuse et profondément inquiétante : les attaques à la seringue dans (…)