
Mal-do-mèr dann sarèt
28 juin, parLo zour la pokor kléré, Zan-Lik, Mariz é sirtou Tikok la fine lévé, mèt azot paré. Madanm Biganbé i tir zot manzé-sofé, i donn azot, zot i manz. (…)
4 séptanm 2012
Zot i koné, La Rényon, nou nana dë lang prinsipal : fransé avèk kréol rényoné. Fransé sé sak i apèl lang nasyonal, é lé marké konmsa dan la Konstitisyon la Frans. Kréol rényoné sé nout lang réjyonal. Nana in bonpé lang réjyonal dan la Répiblik fransèz épi dan bann péi l’Outre-mèr. L’artik diz-uit la LOOM (Loi pou l’oriantasion dan bann péi l’Outre-mèr) i di a pépré : « Bann lang réjyonal demoun i ansèrv dan bann DOM i fé parti lo patrimoine lingouistik la nasyon ». Mi pans sa lé bon ! An plis ké sa, la loi i prévoi done bann lang réjyonal l’Outre-mèr désèrtin moiyin pou avansé.
Ni pé domandé si nout lang kréol rényoné la bien avansé dépi l’ané 2000, l’ané la LOOM. Mi pans i pé réponn par oui. Lé sir, dan nout l’opinyon piblik, nout lang la bien avansé. La prèv ? Bann sondaz l’Ofis la Lang la fé fèr i amontr bann Rényoné lé plizanplis an favèr nout lang, dan la vi tou lé zour, dan l’administrasyon épi dann l’ékol. Nout kréol rényoné la rant dan l’ékol, domaz pa par la grann port, mé la plipar d’tan par lo pti port déyèr. Solman, nana in formasyon pou bann mètr i vé amontr kréol rényoné. I pé mèm pas in KAPÈS kréol. Antansion, alé pa kroir nout lang la fine trouv son shomin galizé, pars na in bonpé i pèz plis dsi lo frin ké dsi l’aksélératèr... Tanzantan, na in éskandal, é nou la fine lir sa dann journal, pa arienk in foi.
Kan dë lang i viv inn koté l’ot, soi lé dé lé égal, sa i apèl biling, soi inn lé bien konsidéré é l’ot pli mal : sa i apèl diglosi. In bonpé dmoun i pans nou lé dan la diglosi koméla ankor. Ni koné, sa lé pa bon pou marmay l’ékol, sa lé pa bon pou l’moun lé pli alèz dan lo lang lé konsidéré konm infèryèr. Si ou i koz kréol rényoné, lé riskab inn va dir aou ankor zordi, i fo tash moiyin bien parlé. Arzout èk sa, la malshans i vé bann amontrèr-amontrèz, tanpir k’i sava, i sort déor, é zot na poin l’obligasyon, ni l’anvi aprann kréol rényoné. Poitan i amontr sa dan l’inivèrsité !
Sak mi di sé pou ariv ousa ? Sé pou dir, zédi k’i vien, nana in bann diskisyon dési l’ékol pars l’ékol nana in bonpé problèm. Mi souèt kant mèm i trouv in tan pou diskit dsi l’amontraz lo kréol épi l’amontraz an kréol. Dan kèl bi ? Pèrmèt nout kréol avansé, done konfyans nout bann z’anfan pou bien aprann kréol épi fransé... bien aprann tou-kour. Sé lo rol l’ékol sa !
Justin
Lo zour la pokor kléré, Zan-Lik, Mariz é sirtou Tikok la fine lévé, mèt azot paré. Madanm Biganbé i tir zot manzé-sofé, i donn azot, zot i manz. (…)
Le calendrier scolaire élaboré par le Rectorat pour les 3 prochaines années est désormais connu et fait débat. Pour cause, à l’exception de (…)
Sur proposition de Gérard COTELLON, directeur général de l’ARS La Réunion, Patrice LATRON, préfet de La Réunion, a décidé le retour au niveau 2 du (…)
Le Conseil départemental a décerné, le vendredi 27 juin, les prix « Thérèse Baillif » et « Célimène » lors d’une cérémonie organisée dans (…)
Les cours du pétrole ont connu une nette hausse à partir de la deuxième quinzaine du mois de juin, portés par l’extrême tension au Moyen-Orient et (…)
Mé dam zé méssyé, la sossyété,dsi la késtyonn fors néna la fors natirèl, sak wi gingn an néssan épi an grandissan korèktoman. Mwin lé sirésèrtin (…)
Le 16 juin 2025, le Tribunal administratif de Paris a suspendu en référé l’arrêté du 26 février 2025 ordonnant le blocage de 17 sites (…)
Le Président des Etats-Unis, Donald Trump a ordonné le bombardement de trois sites nucléaires en Iran, dans la nuit du 21 juin 2025. Dans une (…)
Les élus de Guadeloupe ont adopté des résolutions « sur la fusion des deux collectivités, sur les compétences et l’autonomie fiscale », le 17 juin (…)
Des manifestants, réunis le 23 juin devant les institutions européennes, ont demandé la suspension de l’accord d’association liant l’UE à Israël. (…)
Normalien et énarque, chercheur en philosophie politique, Bruno Guigue est professeur invité à l’Université normale de la Chine du Sud (Canton) et (…)
L’État poursuit son engagement en faveur de la transition énergétique et de la décarbonation de l’électricité à La Réunion. À l’issue d’un appel à (…)