In lang konm in zoutiy : pou rouv nout bra é pou anbras la kiltir in péi sansa in pèp

17 févrié 2017, sanm Justin

Matant Zélida la ékrir Justin :

Mon shèr nové, mon spès salté, rouj de fon dovan l’étèrnité na lontan mi vé rapèl aou in n’afèr-a ou, é tout lo bann dé rastakouèr k’i vé mète patoi kréol dann l’ékol. Mi vé rapèl azot lo bi pou l’ékol : lo bi pou l’ékol sé d’aprann fransé bann marmaye La Rényon. Donk aprann koz an fransé, ékri an fransé épi konprann lé shoz kan i di dann fransé é konmsa an avoir in gran lang kominikasyon k’i rouv anou dé si lo mond, plito ké lo kréol k’i fèrm anou dsi nou mèm é kondane anou a pa fé konprann anou partou ousa ni sava sof isi dann La Rényon. Ala sak mi kroi, é lapa in bann tosrshon rouj konm zot ké va fé shanj mon l’opinyon. Tok ! Pran sa pou toi !

Justin la fé pou répons :

Mon vyé matant k’i koz solman la boush rouvèr, lé kant mèm drol oir koman ou i tourn an rond si la késtyon la lang dann l’ékol.

Dabor matant kan ou i di lo bi d’lékol sé d’aprann lo fransé, ébin ou i tronp san pour san pars si sé sa lo bi d’lékol ébin lékol sé in pèrt de tan pars la plipar d’bann fransé i koné lo fransé dopi dann vant z’ot momon. Si ou i di sé d’aprann lir, aprann ékrir, konté, bien kozé é tout lo rès la sé pi ditou la mèm shoz. Mi diré plito l’ékol i ansèrv pou ramas bann konésans épi fé l’éshanj avèk demoun kisoi par la parol, par l’ékritir épi tout kalité manyèr ké nana pou kominiké.

Astèr si ou i di amoin la lang sé in zoutiy pou ramas tout bann konésans nou la bézoin, bien mète sa an ord, rant dann ron lo progré l’imanité, l’èr-la moin lé dakor avèk la pèrsone i di sa. L’èr-la mi di : akoz in lang solman é akoz pa dé ? Mèm troi, mèm kat. Shakinn étan in zoutiy pou alé pli loin dann shomin la konésans. Mi rapèl aou nana in bonpé péi, koméla, nana plizyèr lang ofisyèl : Madégaskar na troi si mi tronp pa ! Lo Ruanda néna kat a l’èr k’i lé… mi arète la mé vi konpran bien néna dé shoz a dir dsi tousala. Ni sar pa di sa pars la plas épi lo tan la poin.

In pti poin kant mèm pou finir : la lang sa i amenn anou dirèk a konprann épi a konète la kiltir in pèp, fé rant sa in pé dann nout kiltir pèrsonèl. Fransé, in zoutiy é na poin méyèr ké li pou rouv nout shomin dsi é dodan la kiltir fransèz. Z’anglé, sé in zoutiy é na poin pli for ké li pou rouv nout shomin dsi é dodan la kiltir bann z’anglé. Z’alman parèy pou la kiltir bann z’alman. L’éspagnol, parèy pou la kiltir bann z’éspagnol… Kréol rényoné ? In zoutiy, é konm moin la di na poin pli for ké li pou rouv nout bra é pou anbrass la kiltir kréol rényoné.

I fo mi éstop pou zordi, mé mi éstop ar pa san dir aou in kékshoz : in lang sé in bon zoutiy pou rouv nout shomin dann la kiltir in péi, in pèp, mèm in réjyon dann in péi ? Tok ! Pran sa pou ou matant mé dann lo fin fon dé shoz i étoneré pa moin si ou lé pa kansréti in pti pé d’akor avèk moin.

Padport

Signaler un contenu

Inn modékri, inn ti lavi, inn komantèr ?


Témoignages - 80e année

La pès kabo

5 juillet, par Christian Fontaine

Kan i ariv Novanm-Désanm-Zanvié, domoun i réziste pi ek la salèr. Zène-zan i mars dann somin, zène-fi i roul an dékolté ; sétaki i rod in manir po (…)


+ Lus