
Mal-do-mèr dann sarèt
28 juin, parLo zour la pokor kléré, Zan-Lik, Mariz é sirtou Tikok la fine lévé, mèt azot paré. Madanm Biganbé i tir zot manzé-sofé, i donn azot, zot i manz. (…)
21 séptanm 2020, sanm
Mézami, souvan dé foi mi pans kékshoz pou désèrtin i kont pou la po patate é pou moin non. Sé koi d’apré zot ? Sé l’avnir bann pèp épi la konsèrvasyon zot patrimoine. La lang bien sir, mé galman, la kiltir, lo savoir fèr lo pèp néna pars li la ramass sa dopi dé tan-zé-dé tan. La lang biensir sé in patrimoine i fo pa lès sali tonbé. Pou kosa ? Pars sé par la lang lo pèp la fé valoir son jéni an promyé.
Antansyon néna bann lang lé né, la dévlopé, épi in zour lé mor. Zot i koné néna dé lang l’apré disparète pars i rès trépé d’moun i gingn ansèrv ali. Si i rèss dë lokitèr-antansyon sa la pa in plézantri - si inn i désède, la lang i disparé sof si néna d’moun i fé in gro travaye pou sov ali. Zot va dir amoin la vi sé sa : nou lé éné, nou la viv, épi ni mor. In pèp l’éné, lai dévlopé, épi lé i mor. Parèye pou la lang.
Pou kosa in lang i mor ? Pétète pou zot pars I gingn pa fé gran-shoz ansanm. Kroi pa sa zot ! Néna désèrtènn lang I apèl lang mort ébin sa lété kozé, lété ékri, téi fé diskour ansanm, lété lo sipor in grann sivilizasyon. Poitan koméla I di sa in lang mort ! Mi pé site azot lo latin, in lang la bien trakass amoin kan moin lété kolèj. Zot I koné demoun rantre zot I kominik ankor an latin ? Pétète dé troi tète prop dann kouvan é ankor.
Mi arête mon kozman tèrla pou rouv azot mon kèr dsi in lang épi in kiltir-mi koné pa mé mi pans La Frans pars sé son rol vi ké li la mète son grapin dsi lo péi néna lo dovoir fé kékshoz. Mi vé anparl azot lo pèp Mayotte épi son lang lo chimaoré. Zot i koné bann demoun l’ariv Mayotte néna plis dis syèk. Zot i koné laba néna in sivilizasyon, in kiltir, i konète fèr, in lang la port sivilizasyon-la.
Zordi ladministrasyon fransé i di èl i vé siprime lilétrism laba !! Pa lilétrism dann chimaoré, mé lilétrism dann la lang fransé. Pou moin sa sé in vré masakr. Pou kosa ? Ala bann moun i parl chimaoré. Ala in pèp i aprann lo koran dann l’arab klasik. Ala in pèp par la fors é la malis, par la traïzon la rant an kontak avèk la lang fransé. Ala in pèl lé ankontak avèk la lang épi la sivilizasyon malgash. Oila k’in pé la désid siprime lo soidizan ilétrism laba. Désidéman, lo mond i marsh dsi la tète.
Dizon avèk zot bann kontakt linguistik, ala in pèp sré normalman bien plasé pou aprann troi kat lang é i voudré li aprann inn solman. La prèv par La Rényon in bonpé va rèss atèr. In pé sré pa loin apèl sa in zénosid kiltirèl é zot noré pa forséman tor.
Lo zour la pokor kléré, Zan-Lik, Mariz é sirtou Tikok la fine lévé, mèt azot paré. Madanm Biganbé i tir zot manzé-sofé, i donn azot, zot i manz. (…)
Le calendrier scolaire élaboré par le Rectorat pour les 3 prochaines années est désormais connu et fait débat. Pour cause, à l’exception de (…)
Sur proposition de Gérard COTELLON, directeur général de l’ARS La Réunion, Patrice LATRON, préfet de La Réunion, a décidé le retour au niveau 2 du (…)
Le Conseil départemental a décerné, le vendredi 27 juin, les prix « Thérèse Baillif » et « Célimène » lors d’une cérémonie organisée dans (…)
Les cours du pétrole ont connu une nette hausse à partir de la deuxième quinzaine du mois de juin, portés par l’extrême tension au Moyen-Orient et (…)
Mé dam zé méssyé, la sossyété,dsi la késtyonn fors néna la fors natirèl, sak wi gingn an néssan épi an grandissan korèktoman. Mwin lé sirésèrtin (…)
Le 16 juin 2025, le Tribunal administratif de Paris a suspendu en référé l’arrêté du 26 février 2025 ordonnant le blocage de 17 sites (…)
Le Président des Etats-Unis, Donald Trump a ordonné le bombardement de trois sites nucléaires en Iran, dans la nuit du 21 juin 2025. Dans une (…)
Les élus de Guadeloupe ont adopté des résolutions « sur la fusion des deux collectivités, sur les compétences et l’autonomie fiscale », le 17 juin (…)
Des manifestants, réunis le 23 juin devant les institutions européennes, ont demandé la suspension de l’accord d’association liant l’UE à Israël. (…)
Normalien et énarque, chercheur en philosophie politique, Bruno Guigue est professeur invité à l’Université normale de la Chine du Sud (Canton) et (…)
L’État poursuit son engagement en faveur de la transition énergétique et de la décarbonation de l’électricité à La Réunion. À l’issue d’un appel à (…)