In rolan d’kolonyalism ! In vyé réstann kolbèrtism !

19 novanm 2018, sanm Justin

Mi rapèl lo tan La Rényon l’avé in sèl lisé é lisé-la lété “Lisé lekont de Lisl “ dann Sin-Dni. In pé partou l’avé sak i apèl bann kour konplémantèr é kan téi ariv an ségonn, l’avé in klass marmaye téi sort dann bann kour konplémantèr partou : téi fé kékshoz konm in trantène marmaye l’avé lo droi pass lo bak anplis bann marmaye lété déza dann lisé. Pou lé zot l’avé brévé élémantèr épi l’avé galman sak i apèl brové sipèryèr.
Pétète zot i pans sa lété dann tan la marine a voil sansa konm i di, dann tan « zézikri téi marh kat pate ». Poitan la pa vré tan-la lété i tonm apré la loi départmantalizasyon-dann bann zané 1960 lété ankor konmsa. Sé dir si gouvèrnman fransé la sousyé ali pou roganiz lo dékolaz nout zénèss.

Koméla néna in bonpé lisé é sé pars la loi réjyonalizasyon la pass par la é l’avé bann moun konm Paul Vergès épi Pierre Lagourgue épi d’ot ankor téi vé tir nout zénèss dann fé noir-dizon téi vé tir nout péi dann fénoir. Mé pa vréman san pour san, pou in pé, pars kan Paul Vergès téi vé fé in formasyon médsin isi La Rényon pou bann jenn désèrtin lété kont. Parèye kan téi vé fé bann zékol linjényèr désèrtin la di non é mi pé dir azot sa lété bann zélu rényoné zot mèm la mète lanspèk pou anpèsh fé. Mi souvien konm yèr kan nout parti la domann fé in l’IRA (institi rézyonal l’administrasyon) isi La Rényon ébin in bonpé lété pa dakor.

Pou kosa mi di sa : dabor pou amontr azot la répiblik é avan li la kolonizasyon téi vé pa vréman sort anou dann fénoir-sort La Rényon dann fénoir. Zot i san pa ladan in rolan d’kolonizasyon ? Zot i san pa in n’afèr téi apèl kolbèrtism ladan-in vyé réstan ankor bien vivan ?
Dézyèm poin : Apré sa lé fasil-tro fasil-dir nou na poin lo bann konpétans k’i fo é fé apèl bann non natif La Rényon pou okip bann post inportan. I fo dir galman si néna lo bann konpétans ébin i fé tout pou fé vni in non natif La Rényon.
Mé nou va arparl de sa pars sa sé in késtyon tro inportan pou zap sa vitman-vitman dann in pti oté, par si par la...

Padport

Signaler un contenu

Inn modékri, inn ti lavi, inn komantèr ?


Témoignages - 80e année


+ Lus