Konm Rita Bancoult téi di : la mizik Tam-tam sa in n’afèr téi fé toultan
24 octob 2024, sanm Justin
Kan èl i di l’avé toultan, sa i vé dir, toultan dann la vi d’avan kan bann shagossien l’avé ankor lo droi rèst dann zot bannzil néssans : Rita Bancoult i parl kékshoz èl i apèl Tam-tam é èl i di : « Tam-tam la sa in n’afèr téi fé toultan-toultan ». Toultan avan k’bann grann puissanss konm la désside déporte bann shagossien dann déssèrtin péi zot téi koné pa bien é la plipar d’tan sa lété étranj pou zot.
Si dann la vi d’avan zot téi zoué, épi téi shante, épi téi danss dsi l’èr épi lo ritm tam-tam ; donk séga tanbour sé ké la vi zot téi viv dann Shagoss lété in vi téi valé la pène pou viv. Travaye l’avé, l’amizman l’avé, la kaz ; l’avé épi zot l’avé toute sak téi fo azot dann tan-la. Biensir lété pa in vi d’liks, mé inn vi zot téi trouv téi konvien azot.
Dann sak zot téi apèl zot paradi. Zordi — ni pé dir zot paradi pèrdi — in pé téi di mèm la tir azot dann zot paradi pou mète azot dann in lanfèr dopi pliss sinkante zané déportassion… é biensir sa i done pa ou lanvi shanté, lanvi danssé konmsi ou lété bien sir pals salé oir non.
Dsi linternet mi lir, « séga tambour Chagos » sé inn an parmi bann mizik séga dann Maurice — dann noute manyèr oir lé shoz ni di séga tambour Chagos sé la mizik lo pèp shagossien — mi panss pa ni diré maloya sé in mizik franssèz ? — anfin i di sa lé né dann lésklavaz é i shante an kréol shagossien ? Boudikonte sé i mélanjaj la mizik, la danss, bann shan dou épi énèrjik, é ritmé.
Linstriman prinssipal sé lo tanbour in gran linstriman ron i fo wi shof ali épi wi bate ali pou tir in ritm frappé pou donn bann batman lanssinant konm i di dann la lang franssé — i pé dir sa sé la baz ritmik konm lo roulèr dann maloya. Bann parol lo shantèr i inproviz épi i invante, zoiyé épi sansa i domann pou vanjé. Toussa i akonpagn avèk bann boisson tradissyonèl-baka — épi lo manzé bannzil.
Ishante la kolèr, la révolt, lo dézéspoir dan la doussèr, avèk la doulèr légzil épi la déportassion. La fyèrté lé touzour la, zour an zour èl i manifèst son prézanss mé apré pliss sinkantan loin d’zot péi d’néssans zot mizik lé ménassé disparète akoz plizyèr faktèr : l’éloignman, la mor bann zansien, la kontajyon bann mizik mé le pèp shagossien i défann son kiltir, son kuizine, son bann zistoir.
Astèr mézami kossa ni pé fèr pou ède azot nou k’lé dann comité solidaroité shagoss rényon épi lo mouvman pou la pé ? Ni pé ède azot par noute kontakt, é zot i pé èrde anou par zot orijinalité… Ni prévoi in délégassion marmaye épi zadilt vavnir oir anou l’ané proshène é nou va rézèrv azot lo méyèr akèyemé nou néna lo tan pou anparlé. A bon antandèr salu !
Justin
16 mai, par Manuel Marchal
Alors que l’île entre dans la saison sèche, La Réunion fait face à une menace grandissante : le manque d’eau. Malgré le passage du cyclone (…)
16 mai, par Section PCR du Port
Nous venons d’apprendre que la tentative honteuse d’Olivier Hoarau de faire voter par le conseil municipal la protection fonctionnelle en sa (…)
16 mai, par Justin
Mézami néna inn-dé soir mi garde télé é mi oi in késhoz i rapèl amwin mon zénèss : lo tan issi La Rényon l ’avé pa mal bèf moka. Par l’fète sa la (…)
16 mai
« Le financement du modèle social repose trop sur le travail », a estimé le président le 13 lors d’une interview diffusée sur TF1. Il souhaite que (…)
16 mai, par Justin
Mézami zot i koné bann békèr d’klé ? Sak i travaye o noir épi i toush in moné pou inn tash a fèr. Noute toute i koné sa la pa in n’afèr a fèr, (…)
16 mai, par Rédaction Témoignages
Dans les régions ultrapériphériques d’Outre-mer, la pêche artisanale est essentielle sur les plans économique, social et culturel. Elle y fait (…)
10 mai, par Manuel Marchal
Ce 9 mai, Moscou a accueilli les commémorations du 80ᵉ anniversaire de la victoire sur l’extrême droite en Europe, en l’absence des dirigeants (…)
13 mai, par Justin
Mézami mi sorte lir dann lésprèss Maurice lo poinn-vizé in moune inportan i apèl Edouard Maunick dsi lo kréol morisien épi son dévlopman laba shé (…)
13 mai, par Julie Pontalba
Ce dimanche 11 mai, le nouveau Pape a prononcé sa première prière devant des milliers de fidèles à la basilique Saint-Pierre de Rome. Durant son (…)
13 mai, par Manuel Marchal
Les États généraux de la canne à sucre doivent poser la question de la gouvernance de la filière, responsable de la crise actuelle sans précédent. (…)
10 mai
Les eurodéputés ont adopté de nouvelles règles en matière d’émissions de CO2, offrant un délai supplémentaire aux constructeurs en retard sur (…)
13 mai, par Julie Pontalba
Les enfants qui naissent aujourd’hui ont, dans la majorité des cas, la chance de connaître leurs grands-parents, voire leurs (…)