Konsomatèr gaspiyèr ! É si l’avé in n’ote manyèr oir lé shoze ?

9 mé 2022, sanm Justin

Mi sorte antande in n’afèr é sèryèzman mwin la rèst baba an antandan kékshoze konmsa…

Kossa i lé don ? Kossa i lé ! I paré mézami bande konsomatèr La Rényon i gaspiye in bonpé manzé – vèye pa koman. I paré mézami shake pèrsone i zète par-la rante trante épi karante kilo manzé shak ané donk – d’apré mwin – do koi ranpli lo vante in moune normal dann in moi édmi par-la. Astèr in n’ote shif lé pa pou rassur demoune : i zète shak ané 7 kilo manzé ankor anballé an parmi a s’ki paré noré 7 kilo la marshandiz mèm pa débalé kissoi dann sassé ; kissoi dann plastik, osinonsa dann karton.

Mézami, rogarde pa zot voizin, pé s’fèr zot ossi lé konmsa – pé s’fèr mwin ossi lé konmsa.
Lé domaze dann in péi néna si tan tèlman d’moune pov gaspiye in bonpé manzé konmsa. Mé romarke bien i di pa kèl kalité d’moune i gaspiye konmsa si sé demoune néna lo moiyin pou moiyéné, sansa le moune néna pwin lo moiyin pou moiyéné é i zète zordi manzé zot nora pwin domin sansa apré… Pétète lé dë kalité mé fransh vérité mi koné pa pars léstatistik l’ariv konmsa brut dann mon zorèye san lésplikassion sifizan pars mwin la antande sa dann in sobatkoz la pass dann radio.

Donkalor mi diré konm toute demoune rézonab : lé ga ! Arète gaspiye konmsa ! Gaspiyé la pa bon. Lé possib ashté moinss ? Lé possib ashté bande marshandize i pran lo tan pou gaté. Méfyé la date lé marké dsi : si wi ashté in paké yaourt zordi 9 mé é si lé marké lo dis-douz li sar pi bon pou konsomé, lé sir ou néna dann baba pars si ou néna in zanfan lé proféssyonèl dann la léktir létikète, sir li va di i fo zète sa. Mi sar pa rante dann détaye la vi d’moune mé lé vré kan i di konsomatèr gaspiyèr i di la vérité. Léstatistik i manti pa !

Alor koman i fo fé ? « Sak i done la rou i ral pa sharète ! » é bande sobatkozèr dann radio néna in bonpé lidé konm ashté moinss, rogarde sak ou néna shé ou avan alé done oute larzan grande sirfas. Fé in list avan wi sorte oute mézon. Toussa, mi pans lé vré mé alon kalkil in kou :

Nou lé issi La Rényon é néna pliss 110000 moune ilétré. Donk ala déza in bande moune bien trakassé kan i sava fé zot bazar. Néna demoune préssé i fé komission avan rante zot kaz pou fé zot dézyèm zourné travaye – ménaz, okipe marmaye é toute sak i s’ansui. Néna bande vyé moune i kalkil ashté kékshoze pou zot pti zanfan é i sère zot sintir mé provi k’i oi in pé zétoil dann zyé marmaye i vien rande vizite papy mamy. Néna sirtou bande grande sirfas k’i koné toussa é k’i mète zoli zoli piblissité pou anbrouye léspri d’moune.

Alor kèl plass i rèst pou bande bon konsèye ? Kaziman pa ; lo konsomatèr lé broyé dann lo sistyème lékonomi d’kontoir. Si tèlman ké pa gaspiyé sé prèss in métyé pou aprande kissoi dann lékol, kissoi dann lasosyassion. Toussa biensir dann in lékonomi pou fé son profi la bézoin gaspiyaz demoune. Donk mézami konséyèr, mi dékouraze pa zot. Pé s’fèr dann demoune i ékoute la radyo zot va gingn fé pass zot zidé shé inn-dé. Mé dann la mazorité mwin lé pa sir ! La pa pou krétiké, mé arienk pou konstaté é pars mi ékri toulézour donk mi pé ète dann vré, konm dan lér-èr. A bon ékoutèr, salu !

Justin

PadportImpasse du modèle

Signaler un contenu

Inn modékri, inn ti lavi, inn komantèr ?


Témoignages - 80e année


+ Lus