
C’était un 30 juin
30 juin, par1993- La disparition de Lucet Langenier. Elle a été brutale, prématurée et a frappé douloureusement non seulement sa famille mais aussi ses (…)
In sèl lang ofissyèl sa i karssèr… Plizyèr lang ofissyèl sa i libèr
9 octob 2023, sanm
Mézami mi koné pa si zot la fine gingn nouvèl-la, mé mi panss sé in nouvèl lé bon pou konète. Nouvèl-la i porte dsi la lang ofissyèl é sa la éspass laba dann la Martinik. Noré pi éspass partou dann landroi ofisyèlman i oi la késtyonn la lang ofisyèl par lo pti boute la lorgnète, pliss konm kékshoz i karssèr pliti k’i libèr… Dabor i fo ni rapèl sak i éspass dann La Martinik, konm sak i éspass dann in péi i apèl La Corse, donk konm sak i éspass La Rényon… Néna in lang ofissyèl é lang-la sé lo franssé. Sa lé marké dann la konstitission é ziska zordi sa i bloke lo rol bann lang réjyonal in pé dann toute La Répiblik franssèz.
Pou kossa mi di sa i bloke ?
Pars d’apré sak mi konpran, késtyonn lang lé possib fèr pti pa-pti pa, avanss in pti pé dsi tèl poin épi tèl poin, mé ziska zordi néna in blokaz pou donn in lang réjyonal in bon plass dann la vi d’in péi… Néna poin lontan mwin la anparl lo statu bann lang co-ofisyèl néna dann l’Espagn épi la possibilité, si lo référandome i abouti bann déba sar possib dann bann lang ko-ofisyèl néna dann lo Roiyome… In pti mo lésplikassyon : la charte éropéène bann lang rézyonal lo péi la signé épi la ratifyé, sa la done bann lang ko-ofissyèl in bonpé possibilité pou bann natif dann bann lang-la. Dann La franss la sign la charte mwin la anparl an-o la mé la pa ratifyé ziska zordi mèm si la kostitissyon modifyé i anpèsh pa dratifyé. An fète sak i vé bar in pé la route bann lang réjyonal i di lé pa nésséssèr ratifyé konvanssion-la mé sé in bann fourb i kalkil koman an avoir in lang privilézyé, lo franssé… épi donn lé z’ot in léstatu infèryèr.
Ziska zordi konm zot i koné bann pouvoir réjyonal la pa gingn donn la lang - Martiniké épi Korse — in éstatu lang ofissyèl… Ni koné bann préfé i vèye sa konm lé dsi l’fé é tribinal i lèss pa passé…sof pou la Martinik pars laba lo tribinal administratif la rofiz kass la déssizyon lo konsèye réjyonal mé antanssion astèr l’afèr v’alé sirman dovan Konsèye l’éta é nou va oir sak gran ziridikssyon-la va déssidé.
Mi sava pa fé in gran sobatkoz ziridik pars win lé pa konpétan pou sa — mèm in gran sobatkoz linguistik pars mwin lé pa linguist non pli mé mi kontante solman donn mon poinnvizé épi rode dann l’aktyyalité toute sak i sava dann in bon sanss. Pou mon lopinyon épi sète bann progressist la lang épi la kiltir san obliye noute lidantité bien sir… Mé mi di dabor donn in lang réjyonal in léstatu ko-ofisyèl konm i di dann l’Espagn oila in manyèr pou ranfors la lang matèrnèl bonpé d’moune, libère bann zénèrzi, donk ranfors lo kan la liberté é mi panss sa sé in n’afèr bienvénu dann in sityassion konm sak bonpé d’moune i viv koméla… épi mi panss konm mwin la fine di, la lang ofissyèl i doi pa z’ète in karkan pou anklav demoune mé nou va rovoir sa si zot i vé.
A bon antandèr, salu !
Justin
1993- La disparition de Lucet Langenier. Elle a été brutale, prématurée et a frappé douloureusement non seulement sa famille mais aussi ses (…)
10 000 citoyennes et citoyens – paysans, scientifiques, médecins et victimes – se sont mobilisés dans plus de 60 villes en France pour alerter sur (…)
La Réunion fait partie des régions françaises les plus touchées par les conséquences sanitaires, sociales et judiciaires de la consommation (…)
Médam zé Méssyé, la sossyété zot i ansouvien lo tan l’avé lo pou. Sa té in problèm pou zabitan noute péi pars pou-la sa i grate la tète, é i rann (…)
Les députés ont inscrit dans la loi un premier objectif d’atteindre « 87,5% » du Smic dès le 1er janvier 2026, tout en assurant de « prioriser le (…)
« Nous préparons actuellement une grande conférence sociale rassemblant responsables politiques, économistes et partenaires sociaux, pour tracer (…)
Le 16 juin 2025, le Tribunal administratif de Paris a suspendu en référé l’arrêté du 26 février 2025 ordonnant le blocage de 17 sites (…)
Le Président des Etats-Unis, Donald Trump a ordonné le bombardement de trois sites nucléaires en Iran, dans la nuit du 21 juin 2025. Dans une (…)
Des manifestants, réunis le 23 juin devant les institutions européennes, ont demandé la suspension de l’accord d’association liant l’UE à Israël. (…)
L’État poursuit son engagement en faveur de la transition énergétique et de la décarbonation de l’électricité à La Réunion. À l’issue d’un appel à (…)
Les cours du pétrole ont connu une nette hausse à partir de la deuxième quinzaine du mois de juin, portés par l’extrême tension au Moyen-Orient et (…)
Dans les départements d’outre-mer, près d’une femme sur deux qui devient mère ne vit pas en couple, configuration familiale bien plus fréquente (…)