Si i di sa konm moin la mark an-o la, moin lé sir va trouv in pé pou dir loséan indien i viv dann la pé é zot i oi pa pou kosa zordi ni anparl la pé konm kékshoz lé ménasé. Na poin la guèr dann loséan indien é néna mèm poin in bann rézon pou fé pète la guèr. Fransh vérité si néna la guèr la pa dann bann péi i bord loséan indien. Ni antann pa kanon pété, bann l’aviyonn guèr ronflé, ni oi mèm pa bann soumarin. Alor nou néna la pé , zot i kroi pa ?

Bin non, mi kroi pa nout viv dan la pé lé garanti l’androi ni viv é pou in bon takonn z’ané lé dovan nou. Akoz mi di sa ? Dabor pars zot i koné bien néna dann l’oséan indien dann l’arshipèl Chagos-dann l’il Diégo Garcia-lo pli gran baz militèr bann z’amérikin la fé dann péi la pa zot. Zot i koné bien sa i ansèrv pa pou larg bonbon pou bann marmaye bann péi l’oséan indien. L’Afganistan, l’Irak épi d’ot péi épi d’ot moun noré dé shoz pou dir anou.

Bin non, pars dann l’oséan indien néna in takon violasyon lo droi bann pèp épi lo droi internasyonal : lo droi bann chagossien lé bafoué, sa ni koné, é zot lé déporté dopi in takon d’zané. An pasan L’Anglétèr la pa ézite fé in violasyon lo droi internasyonal si tèlman Maurice lé blijé drèss avèk li dovan la kour internasyonal zistis. Non ankor pars La Frans l’apré pyétine é dopi lontan lo droi bann Madégaskar dsi bann z’il kanal Mozambik. Néna in problèm Tromelin Arzout ankor bannzil komor épi La frans l’apré zoué la pongn dann l’oséan indien é sak i pé dir anou koman lé shoz va tourné lé bien pli malin ké moin.

Zot va dir amoin, toultan k’i réspèk lo droi lo pli for na poinn problèm, lo pli fèb i kraz son banna ne in poin sé tou. Mé antansyon, koméla néna bann gran puisans apré lové. Kisa ? L’Inn, la Chine é ziska kansa zot va aksèp bann péi l’oksidan i fé lo vèr dann l’oséan indien ? Arzout ankor bann rishès l’apré trouv dann kanal Mozambik : pétète Bannzil komor na plis gaz épi pétrol an rézèrv ké lo Quatar. Pétète Madégaskar an plis lo bann rishès li néna sou son tèr néna galman pétrol dann lo fo n kanal Mozambik okipé par La frans - Eropa, Juan de Nova épi d’ot ankor.

An pliské sa, néna désèrtin z’androi lé riskab an avoir bann kou d’éta, pétète bann guèr sivil, pétète bann konplo internasyonal. Alor sak i di nou néna é nou nora touzour la pé, mi pé dir zot i pran po d’shanm pou pla kouvèr. An touléka nou lé pa avèg konm zot é sé pou sa ni di la pé, sa sé in n’afèr bien inportan pou nou, bann pèp l’oséan indien.