Léskandal lo chlordéconne dann bann zantiye

1 mars 2021, sanm Justin

Néna in n’afèr mwin la touzour trouv sa drol é mi domand amwin souvan dé foi pou kossa i désside in n’afèr konmsa. Kossa mi vé dir mwin-la ? Sinploman ké mi trouv drol pou kossa kan in laboratoire i fé in médikaman i fo in paké d’zéssé é kan i donn lotorizasyon tazantan dizan la fine spassé dopi linvansyon. Mi konpran, i fo pran prékosyon pangar bann zéfé imprévi, donk sé in bon prékosyon… sof ké dé foi lo tan lé pa sifizan é lé blijé arète ansèrv lo médikan. Mé alor, pou kossa i ansèrv in produi « fitosanitère » pou lagrikiltir kaziman toutsuite pou toutesuite. Pars in koté sé pou lo bann zimin é l’ote koté sé pou bann plante, tazantan pou bann zanimo, donk i pé dir sé in lésplikasyon lé valab… Lé valab ? Pou sak i oi pa pli loin ké zot b outné. Pars i ariv tazantan ké lo produi néna in léfé inatandi é l’afèr I vir an vré katastrof…

Lo list lé riskab d’ète longue mé pou zordi ni pé anparl lo Chlordéconne : in n’afèr k’i romonte é zordi ankor bann martiniké épi bann gwadloupéin i arète pa pran lo shok ék sa. Chlordéconne sa sé in produi la aparète l’ané 1968 par-la é son rol lété pou konbate in zinsèk i apèl charançon dann karo banane... Chlordékonne sa lé fé par i lizine dann l’amérik mé komansman-mèm sa la poz problème pars bann savan l’avé in doute déssi son léfé réèl shé d’moun. Mi vé anparl léfé non vouli bien antandi… Si tèlman bann plantèr banane la fé lo forsing, gouvernman fransé la suiv azot. L’ané 1972 gouvèrnman la done lotorizasyon ansèrv produi-la kaziman san prékossion pou in an épi la prplonz par dë foi ziska l’ané 1993 mèm ké li lété défandi dann d’ote péi.

Aprésa, kan toute péi la défand ansèrv ali, La frans la donn lotorizasyon ziska l’ané 1993 pou ansèrv sa dann bann Zantiy. L’èrla gouvèrnman la fé lo malèr bann zantiyé. Pou kossa ? Pars lo produi lété toksik vèye pa koman é son konsékans dssi bann zadilt lété grav. Grav ossi dsi la tèr anpoizoné, grav dsi bann sours, grav pou bann poisson, grav ankor pou toute bann zanimo kissoi sovaz kissoi dann lélvaz é biensir bann konsomatèr zot mèm la sibi bann konsékanss : Lo nonb kansèr la prostate la doublé par raport d’ote péi é la tèr d’apré sak i di lé anpoizoné pou kat san zané ziska sète san zané. Bann zanfan ossi la pran lo shok vi ké zot kapasité pou aprann la diminyé – arzoute èk sa in bann mové konsékans zot i pé oir dsi l’internet.

Prob lèm zordi : koman i sava dézanpoizone dolo, la tèr, la mèr ? Kissa i sava dédomaz bann moun lé ataké zordi… Pli pir, zordi bann tribinal lé paré pou dédoine l’éta, pou dir lo tan bann prosé la fine passé. Ala pou kossa samdi bann martiniké épi bann gwadloupéin la manifèst pars zot i san bien gouvèrnman épi son zistiss l’apré prépar in mov ékou konte bann viktime.L’afèr lé a suiv pars lé possib anpliss léskandal la fine arivé, lé risikab ariv in léskandal zidisyère so kou issi.

Padport

Signaler un contenu

Inn modékri, inn ti lavi, inn komantèr ?

Bann modékri andann forom

  • Fors pou nout bann frèr/sèr Zantiyé !
    Zordi, dann nout peï, lo kitsamèr "hayott" la fine ariv tèrla...
    Fo nou boycotte ali for.

    Rouv lo zyé mon bann !


Témoignages - 80e année


+ Lus