Lésklavaz konm krime kont l’imanité ? Mésyé lo prézidan, lé domaz ou la pa désid alé pli loin !

13 mai 2013, par Justin

Kan la aboli lésklavaz, isi La Rényon, l’avé a popré san vin mil pèrsone : la moityé té lib, la moityé té zésklav. Gouvèrnman la Répiblik la désid dédomaz banna. Banna ki ? Bann zésklav ? Sak té konsidéré près konm zanimo, zis bon pou donn zot fors an éshanj d’in rasyon manzé... bann viktime lo Kod noir ? Non va, sak l’avé zésklav épi té i ansèrv sa konm fors travay, konmsa zot téi pé anbosh bann zangazé, ashète zanimo pou travay la tèr sansa fé tourn la rou moulin... Lo lézislatèr, poitan répiblikin la pa pans bann zésklav té i doi an avoir in réparasyon, toush in l’indamnité pou lo maléré sor zot l’avé sibi.

Dizon té in rokil par raport lo Kod noir 1723. Pars lo kod téi prévoi, kan téi afranshi in zésklav, téi donn ali lo moiyin moiyéné, kisoi in karo la tèr, kisoi son zoutiy, kisoi zanimo, malérèzman dé foi téi donn azot galman in-dé zésklav. L’ané 1848, lo 27 avril, lo dékré Schölcher té i prévoi pa indamniz bann zésklav té i gingn zot libèrté. Romark la mète si tèlmann tan pou vèrs lo famé indamnité ké bann mètr, sak té pov, l’avé l’tan vann zot droi bann gran propriyétèr. Aprésa, zot té osi pov ké Job dsi son ta fimyé.

Lo dis mé, François Hollande la fé in diskour, pa tro loinn lo Sénat pou sak i apèl la loi Taubira k’i kondane lésklavaz épi la trèt konm krime kont l’imanité : in bon diskour, in bon konténi, lo ton té i falé, mé mi koné pa pou kosa li la gliss la-dan in komantèr dsi la réparasyon. Li la mèm apèl lo gran poèt Aimé Césaire o sékour, pou di la réparasyon i pé ète solman moral é pa ékonomik.

Moral ? Dakor, nana pou fèr. In légzanp ? Mi oi toutsuit inn ! Sé konm di lo kont rétabli dann zot onèr bann zésklav lété kondané par in bann tribinal ésklavazis. Déza, si i rétabli banna, kèl sar lo rol bann désandan ? Parti sivil ? Si sé sa lo dédomazman i doi suiv koman, kèl manyèr ? Mésyé lo prézidan lé bien domaz ou la pa désid alé pli loin.

NB : dalone, dalon, mi pans zistoir la réparasyon-la, sa sé in n’afèr i doi pran o sèryé. La pa in n’afèr i pé bate atèr par in sinp parol an l’èr ; mi pans na do koi travay dési pou d’moun koméla épi bann zénérasyon a v’nir.

Justin


Signaler un contenu

Un message, un commentaire ?

Messages

  • l faut se souvenir qu’en 1848 l’île de la Réunion comptait au moment de la "soit-disante" abolition de l’esclavage :40 433 blancs, 8 000 libres de couleurs, 62 151 esclaves.

    Que sont devenus les descendants de ces esclaves ? Ils sont toujours au bas de l’échelle de la société réunionnaise qui est tout à la fois, multiraciale, multiculturelle, ...et j’en passe, mais toujours sous le joug colonial français. C’est Paris qui commande, c’est Paris qui décide et c’est Paris qui impose. Le "Code Noir" a été remplacé par le "Code Arc en ciel" et le Chef d’Etat et le Gouvernement français en cette période de crise organisée à la conjoncturelle et structurelle i fé war kréol la Rényon toute koulèr li wa pa.Na dé sertin i di zordi néna lèsklavaz modèrn dann zantropiz la Rényon.Mé zami, "la souffrance au travail", sa la zamé sanzé depuis 1848. Lo 20 désanb lété zist pou fé sanz de forme lèsklavaz, é i fo pa nou krwa ke sora in zour libre an rèstan fransé. Rogard dann toute zaministrasyon la Rényon kisa i komand ? Kréol ? Mi arèt kozé,


Témoignages - 80e année


+ Lus