Lib, konm Ronard kan li rante dann poulayé…

Mézami, mi yèmré dir azot in n’afèr, pars pou mwn sa lé inportan – importan pou konète dé koi ni parl, é kossa boudikonte ni vé dir. Tazantan, mi panss i fo ni kalkil kossa ni di, sansa kossa ni ékri… Biensir, mi koze pa avèk zot bande mo konpliké, difissil, souvan dé foi initil, mé bande mo klé k’i ansèrv anou pou koze normalman, épi pou di noute panssé avèk kansréti in pé la préssizion.

Souvan dé foi, mi lire dann nout zoinal lékonomi d’kontoir (dann la lang franss i di « comptoir »). Na pwin lontaan l’avé mo-la dann in kominiké noute parti. Alon mazine in n’afèr : mi trouv lo mo i bote amwin é mi roprande ali dann mon kozman, é oila mi anparl mwin ossi lo lékonomi d’kontoir… Si zot i lire mon modékri, zot va di : lékonomi d’kontoir, mwin ossi mi koné sak i vé dire. Dakor, mé zot lé sir lo mo dann zot boush sanssa dsi lo papyé zot la ékrin i vé dire lo mèm zafèr ké mi vé dire, é lo mèm zafèr noute parti i di dann son kominiké. Pars zot i konpran, i vo myé noute toute kan ni di mo-la, nou lé sir ni vé di in mèm zafère ; Konmsa ni konpran anou rantre nou.

Lé pli proférab !

Kontoir, mwin lé sir sa i vé dire plizyèr z’afèr. Mé kan i di kontoir kolonyal, lé sir sa i vé dire in kékshoz é so kékshoze la i rapèl anou lo tan bande franssé épi d’ote, téi instal in kontoir d’vante in pé partou dsi la tère é par l’fète téi prépare azot pou partaz lo monde rantre zot é koméla, si zot la sorte par la porte, zot la rorantre par la fénète. Ni pé va di, sa lé fini sa zordi, lo monde lé rouvère, la libérté dann lékonomi i règn partou é ou lé lib ashté si wi vé, pa ashté si wi vé pa. Sof ! Sof si lo kapitalism la fine bien instal lo bézoin shé l’moune é si wi pé pa fé sa sir plass.

Alor la libèrté lé sak zot i koné-in kamarade lo Por la di amwin libèrté-la, lé konm sète Ronard kan li rante dann poulayé é sirman pa sète lo bande volaye kan zot i fé détrui azot.