Lakey lo sit > Chroniques > Oté
Lo tan d’apré sar pa konm lo tan d’avan ! Pé s’fèr sar pire !
zedi 29 avril 2021, sanm
Mézami, mi panss zot i ansouvien kan lo prézidan La franss la foute anou an konfineman, li la koze konm in shèf de guèr : l’ènmi invizib la tranblé sa lé sir. Sirtou kan lo prézidan la di lo tan d’apré sar pi ditou konm lo tan d’avan. Sak la ékoute ali zour-la la panss la révolisyon i sava grènn dofé. In nouvo l’orde lété an marsh sirman li sava kapote lo lansien.
Pou bann kolonyalizé konm nou, pou nou k’i koné in pé listoir nout péi, si nou la gobe son parol konmsa, konm si k’i i gob zèf kru, sa i vé dir nou lé inpardonab vi ké nou lé bien plassé pou konprann lo mond d’apré si néna poin in révolisyon lé déstiné d’ète parèye sansa pire ké lo monde d’avan.
Mi panss zot i doi an avoir dan zot mémoir lo rézilta d’lésklavaz aboli lo 20 désanm l’ané 1848 : in lindamnizassyon pou lé z’inn, in kontra langajé avèk in travaye dir dan la mizèr pou band zansien zésklav ; in lindamnizassion pou band pli rish é band pli pov alé kour dann boi. Pandann tan-la lo kolonyalism i prospère avèk lo sik bann koloni konm La Rényon , san toush lo pakt kolonyal sakré.
Ni pé ankor pran in n’ote légzanp, sé lindépandanss band koloni fransèz l’afrik : zot la vni indépandan lé vré, mé zot la konète lo néokolonyalismm avèk zot shomin baré pou in vré dévlopman zot lékonomi é sa lé vré ankor zordi. Mé avèk in lanrishisman in kroiyab pou lo lansyèn puissans kolonyal épi bann sosyété néokomonyal.
Ni pouré ankor parl band landomin k’i shante épi boudikonte k’i déshante mé zordi mi vé sinploman atir latansyon lé z’inn é lé z’ot dossi band shanjman avorté : lé myé konète sa i pé arivé, plito ké kroire sa lé pa loin arivé. Malorozman, pou in bonpé péi épi in bonpé pèp,lo tan d’apré lé riskab d’ète konm lo tan d’avan. Sof si i ariv lo rtan pou baton shanj de boute.