Lotonomi alimantèr, inpossib ? Opliss i sava, opliss mi oi sa lé possib an kontrèr...

27 mé 2022, sanm Justin

Mézami, mardi soir dann déba pou zéléksion mwin la antande lo mèr Entre-Deux di in n’afèr konmsa : li la di arienk dann komine li lé mèr, néna 3000 ha la tère agrikol pa kultivé. Mi koné pa si li la tronpé, mé toute fasson toulmoune i koné néna in bonpé la tèr agrikol abandoné…

I parétré dann toute noute péi noré par-la rante 7 èpi 15000 ha la tèr agrikol abandoné dsi in total a popré 100000 ha. Sa i vé dir néna bonpé la tèr – par raporte nout grossér – i atande arienk laktivité d’moune issi La Rényon, kissoi pou bande plantèr-transformatèr, kissoi pou bande demoune i vé fé in linvèstissman dann lartizana, lindistri, lo tèrtiare. La pa la tèr k’i mank !

Lotonomi alimantèr ladan oussa li sa trouv son plass ?

Dabor dann bande la tèr lé pa kiltivé an kann alèrkilé, épizapré dann la tèr agrikol abandoné, dann l’agrikiltir irbène – ni pé ankor anparl bande mur vézétal, bann toitir, bande térin non bati. Ni pé ankor anparl zimèb éspré monté pou divèrsifyé la plantassyon konm néna laba dann l’Amérik épi déssètin péi l’érop. Alor la plass i manke anou pou lotonomi alimantèr ?

Mi panss pa. Mé pou fé kèl plantaz. Dann plizyèr modékri mwin la fine parl dori, mwin la fine anparl sorgho - mapinm – toute kalité rassine. Issi ni koné plante la vaniye, kakao, kafé, lo thé, bande plante pou fé médikaman konm mouroung épi in kantité ankor. Ni pé ankor parl lélvaze zanimo, lélvaz poisson, shovrète. Akoz pa lélvaz tang épi zinsèkt konm guèpe.

Mi arète tèrla, mé mi di azot la pa lo bande éspéssyalité pou trape lotonomi alimantèr i manke anou… I pé ankor parl la transformassion kissoi dsi la tèr bande plantèr, kissoi ankor dann bande pti zizine prévu pou sa. Alé in pé partou la Rényon, dann bande marshé forin, dann bande kopérativ é zot va romarke toute suite la pa laktivité i manke anou, la a bon zidé k’i mank anou, provi ké ni pé lans anou ladan, san ké lo néokolonyalism i poze pyèz pou nou.

Alor lo bande i di lotonomi alimantère lé pa possib, mi pans i fo zot i ransègn azot in pé, plito ké ramenn bande vyé zidé dépassé, fé dizon pou anspèsh bande rényoné avanssé. Lotonomi alimantèr inpossib ? An kontrèr ! opliss i sava, opliss mi oi li lé bien possib.

Pa kapab lé mor san éséyé. A bon ékoutèr, salu !

Justin

Padport

Signaler un contenu

Inn modékri, inn ti lavi, inn komantèr ?


Témoignages - 80e année


+ Lus