
Mal-do-mèr dann sarèt
28 juin, parLo zour la pokor kléré, Zan-Lik, Mariz é sirtou Tikok la fine lévé, mèt azot paré. Madanm Biganbé i tir zot manzé-sofé, i donn azot, zot i manz. (…)
5 zanvié 2021, sanm
Yèr mwin la ékrir lotonomi alimantèr lé nésséssèr pou nou é pa solman sa, èl lé possib galman, avèk in prodiksyon an kalité épi an divèrsité. A nou pou batir lo sokl prodiksyon si ni gingn paf é san pour san koméla mé sirma dann nout domin.
In troizyèm zafèr ni pé dir ankor : Sète-la sé in késtyonn téknik pou l’agrikiltir é pou lélvaz… Ni pé kontinyé ansèrv an mass bann zangré shimik, bann produi pou tyé zinsèk shimik touzour ? Mon répons sé non. Pars si ni vé la kalité, la pèrmanans dann la prodiksyon i fo ni anploiye bann produi natirèl. I fo pa ni pran lo bio konm in gro mo, mé konm in kékshoz lé bon pou nou. Anpliss ké sa pou di la vérité, nou la fine fé si tèlman déga dann nout tèr, é dann nout biodivèrsité, dann nout klima épi nout lo soutérène sanm pou moin nou néna pou rofé. Rofé kossa ?
Dabor dépoizone la tèr : réstor la tèr épi trète pa li konm in sinp sipor mé konm in n’afèr vivan, avèk son bann milyon – pétète miliar - mikro lorganis. Ni doi dépoizone dolo é sa mi panss sé in gro travaye.I fo nout rivyèr i ardovien rivyèr, nout mèr i rodovien la mer. Pa d’in sèl kou, mé ofiramézir.
In n’ot késtyon, lo katriyèm, pou mwin lé kapital : Kèl plass i done bann ti plantèr dann tousala ? koman I done azot In bon formasyon ? Lo gro I manz lo pti, pétète I fo arête in pé avèk sa. Tout fasson d’apré sak moin la antann dir, bann pti planter I pé bien trouv zot plass dann lotonomi alimantèr, avèk in prodiksyon la kalité, la varyété. In lankète bann sèrviss agrikol la fé laba dann La franss I amontr in famiy pé viv korèk toman dsi in éktar-421 golète konm nou téi di avan. Donk si sak mi di lé vré la tèr rényonèz konm bann zizine transformasyon épi kondisyonman agrikol. La bézoin d’moun pou mète aot an valèr.
An tansyon dann mon tète napoin arienl La franss, la franss, la franss, l’érop, l’érop, l”érop néna galman san I fé dsi lo térin dann l’Afrik épi in pé partou dsi la tèr : sak lé bien, I fo ni fé parèye, pétète myé si ni gingn, sak lé pa bon I fo ni anvoye dingué. Konmsa mi konpran la vi.
Ankor in n’ot késtyon :
Dann lo kad bann loi, bann règloman, bann zakor internasyonal sé pa nou la passé, é zordi I vé ran anou sa obligatoir pou apliké. Néna poin lanspèk ladan ? é bann lanspèk – la lé riskab anpèsh anou trap nout lotonomi alimantèr. Donk i fo i domann a rovoir tousala. Konm i di dann in stratézi gagnan-gagnan pa gagnan fouti é sé nou lé dsi lo, koté fouti… In dalon la di avèk mwin : ok ! Lotonomi alimantèr lé possib trapé, téknikman, mé lé possib trapé ziridikman sansa mark kondané dossi.
Alor plito ké mark bézé, i fo ni rovandik bann tèkskisoi loi, kisoi dékré, kisoi règloman pou ké tout i konvèrj dann la diréksion nout réissite. Mézami nou la fine atak l opa d’port, astèr alon rant in pé dan la kaz pou oir lo détaye. Lo détaye lé inportan.
Dézyèm morso la fini. Apré nora la suite.
Lo zour la pokor kléré, Zan-Lik, Mariz é sirtou Tikok la fine lévé, mèt azot paré. Madanm Biganbé i tir zot manzé-sofé, i donn azot, zot i manz. (…)
Le calendrier scolaire élaboré par le Rectorat pour les 3 prochaines années est désormais connu et fait débat. Pour cause, à l’exception de (…)
Sur proposition de Gérard COTELLON, directeur général de l’ARS La Réunion, Patrice LATRON, préfet de La Réunion, a décidé le retour au niveau 2 du (…)
Le Conseil départemental a décerné, le vendredi 27 juin, les prix « Thérèse Baillif » et « Célimène » lors d’une cérémonie organisée dans (…)
Les cours du pétrole ont connu une nette hausse à partir de la deuxième quinzaine du mois de juin, portés par l’extrême tension au Moyen-Orient et (…)
Mé dam zé méssyé, la sossyété,dsi la késtyonn fors néna la fors natirèl, sak wi gingn an néssan épi an grandissan korèktoman. Mwin lé sirésèrtin (…)
Le 16 juin 2025, le Tribunal administratif de Paris a suspendu en référé l’arrêté du 26 février 2025 ordonnant le blocage de 17 sites (…)
Le Président des Etats-Unis, Donald Trump a ordonné le bombardement de trois sites nucléaires en Iran, dans la nuit du 21 juin 2025. Dans une (…)
Les élus de Guadeloupe ont adopté des résolutions « sur la fusion des deux collectivités, sur les compétences et l’autonomie fiscale », le 17 juin (…)
Des manifestants, réunis le 23 juin devant les institutions européennes, ont demandé la suspension de l’accord d’association liant l’UE à Israël. (…)
Normalien et énarque, chercheur en philosophie politique, Bruno Guigue est professeur invité à l’Université normale de la Chine du Sud (Canton) et (…)
L’État poursuit son engagement en faveur de la transition énergétique et de la décarbonation de l’électricité à La Réunion. À l’issue d’un appel à (…)