Mi yèmré bien fé in doub kronolozi, pou amontr Gouvèrnman La franss, lété souvan défoi in boubou pou La Rényon

22 févrié 2023, sanm Justin

Mézami, mi yèmré k’in zour demoune kapab, demoune vèrssé dann lo droi franssé épi laktyalité, i pass in bon boute lo tan pou fé in doub kronolozi bande déssizyon gouvèrnman franssé dopi la loi départmantalizassion (19 mars 1946) ziska koméla. kossa k’i trouvré ladan ?

Sinploman la date la pran in bon mézir sou la form de loi, de dékré, sansa d’ote sours de droi pou La franss égzagonal é lo rotar dann l’aplikassion pou bande péi l’outre-mèr. La Rényon pou sak i konssèrn anou. Mi panss doub kronolozi-la i doi pèrmète oir dann kèl mézir gouvèrnman franssé, droite konm gosh l’aplike an dékalaz bande bon tèks, plizoumoins progréssist pou nou ké noré pi pèrmète anou in l’avanssé ékonomik, sossyal, kiltirèl. Mi mète pa mon doi dann fé — sansa va brilé — mé mwin lé kaziman sir lo rotar la pran pou aplike déssèrtin droi, la pa rande anou sèrviss… Myé k’sa lo bande rotar kimilé, d’apré mwin, la rotarde anou dann noute marsh an avan pou noute progré.

Mi panss mèm la fab k’i prétan sé bande rényoné lé résponssab, par zot mèm, pou lo rotar nou la prande dann la konkète noute dévlopman an zénéral, sa va tonb de li-mèm par l’ékritir so doub kronolozi… Pars lé vré néna in fab k’i vé ké La franss i propoz anou sak lé bien é nou rényoné ni fé pa lo nésséssèr pou fé avanss lo progré, la zistiss, l’égalité épi la libèrté dann noute péi La Rényon. Bon ! Bien sir la pa mwin k’i sava fé kékshoz konmsa pars pèrsone lé éternel konm zot i koné san k’mi atande, talèr la fossille la mor la fine pass dann mon kolé san k’mi atande.

Mi sava pa komanss mon doub kronolozi zordi mé ni pé dir sé kan la komanssé é toute suite gouvèrnman La franss la trok parol. La loi départman franssé lété voté — a l’inanimité lo 19 mars 1946 — é loi-la téi doi z’ète apliké lo promyé zanvyé 1947 é poitan konbien la lite, konbien lo tan, la prande pou aplike bande loi sossyal… L’égalité sossyal li mèm nou la pran, talèr, pliss sinkantan apré la loi départmantalizassion.. Sa i vé pa dir la loi 1946 té in loi kolonyal, mé sinploman ké gouvèrnman — gosh konm droite — la pass lo tan a ral déyèr pou rofiz anou noute droi, rien k’noute droi é toute nout droi.

A bon antandèr, salu !

Justin

PadportImpasse du modèle

Signaler un contenu

Inn modékri, inn ti lavi, inn komantèr ?


Témoignages - 80e année


+ Lus