Mon pti kolonyalis ilistré 5 : Vi ké nou lé 80 %, ni vé ète résponsab pou 80 % lé z’afèr nout péi. Lé normal, non ?

22 séptanm 2016, sanm Justin

« Moin la parti pass vakans Marok… Lo Marok ! Lo marok ! Lo Marok ! Zarab ! Zarab ! Arienk zarab ! Mèm lo roi lé zarab !”.. Mi pans zot i koné konm moin l’éskètch Guy Bedos, avèk son l’imour dézyèm dogré. Pars si zot I pran sa promyé dogré lé riskab, fo ashté in l’intélizans po zot, mé konm lé shoz I tourn la-ba dann La Frans, s’pé ké, koméla, zot lé tandans. An in mo ké zot lé rasis !

Mé pou kosa mi di sa ? Antansyon zot va pans mi radote, mé sa sé dé shoz k’i kontinyé z’afèr amoin in pé. Kosa ? Par l’fète dann bann média i diré ké na pi rényoné touléka, lé rar konm korn lapin ! Parl la plui ! Parl bo-tan ! Parl dsi bann problèm la sosyété, ébin, i diré na poin rényoné pou parl de sa konm k’i fo ! I fo kroir, momandoné, nout filé lété mal koupé pou nou ète dann l’éta ké ni lé. Mi pans in pé la aplik lo prinsip la gouyav de Frans : sak i sort déotr lé sipèryèr éstra, sak i sort isii domann l’invantèr. Sa sé in késtonn kultur ékan ou i prtaz pa lo mèm kultur la poin tro moiyin pou moiyéné.

Astèr koman d’apré zot, banna i parl de nou-bann z’indizène ? Zot i anparl savaman. Kèl kalité d’moun sé sa ? Sé inn bann moun k’i réklam lo bèr, l’arzann lo bèr, é la krémyèr an mèm tan dsi z’ot zénou. In pé idi, zot i trouv anou sinpatik, sof si ni kontant pa lo pti plas k’i done anou pou rakokiyé é sirtou si ni vé ralonz la zanm. Ralonj la zanm ? Bin oui, vi ké nou lé 80 % d’moun indizène ni voudré bien an avoir 80 %d’la plas dann média é pa solman lo porsyon kongru konm lo ba - klèrjé avan la révolisyon 1789.

Vi ké ni parl la révolisyon fransèz, ni pé dir pou émite bann révolisyonèr dsi la késtyonn i intérès anou : kisa lé rényoné, 80 % d’moun lé rényoné isi shé nou. Kosa ni vé ? ète résponsab lé z’afèr nout péi pou 80 %, an kantité, an kalité an résponsabilité é an konpétans. Kosa ni vé ? ète prézan a 80 % dann lé z’afèr é dann la vi nout péi. Sa lé posib sa ? Mi pans ke oui é ké nou lé kapab fé 80 % d’sak i fé isi.

Apré, si in zour demoun i di : La Rényon ! La Rényon ! La Rényon ! Sé konmsi toulmoun lé rényoné isi é zour-la, nout zour dé gloir sar arivé !

Padport

Signaler un contenu

Inn modékri, inn ti lavi, inn komantèr ?


Témoignages - 80e année

La pès kabo

5 juillet, par Christian Fontaine

Kan i ariv Novanm-Désanm-Zanvié, domoun i réziste pi ek la salèr. Zène-zan i mars dann somin, zène-fi i roul an dékolté ; sétaki i rod in manir po (…)


+ Lus