Niger : La Frans té y fé bien la fèt dann poshe son voisin

31 out 2023, sanm Justin

En Afrik lo kokotié y kontinié d’bouzé. La komanse par Mali, aprè Burkina Fasso, Niger et aster Gabon. Dann toute bande péï-la, na kou déta, groupe militèr y pran lo pouvoir pou essèy mèt en plas in espès souverèneté, parse selon zot, zot péï lé ankor kolonisé, sou l’anpriz la Frans sirtou. Na in pé i di « L’Afrik y réveille », na dote y di « La Frans la po perde son zintéré é y fo li envoye l’intervension militère ». Kom zot toute, moin na mon lidé dessi tou sa, mé mi voudré fé romark à zot trwa zafer la mèt à moin, sak y konserne lo Niger.

Inn, zot l’a entendi la Frans la bozoin l’uranium ké lé prézan dann Niger. L’uranium y fé fonksione sentral nikléèr é y permèt la Frans avoir son lotonomie énergétik. Noré pi komprann si la Frans té asté onèteman lo produi mé, malérèzeman non, sé in lantroprize piblik fransé y exploite lo zizeman à prè d’65 %. Kel péï zordi y pé aksepté son rishès lé exploité par in note péï ? Lo pir, sé kan la Frans na kouran, lektricité pou éklér misé lo Louvre toute la nuite, grasse l’uranium Niger, lo peup nigérien lé dann la famine, na mêm poin manzé pou son zanfan.

Dé, zot la entendi kan lo formantèr lo kou d’état la di komsa, lé pa normal zournalier y travaye dann péï Niger y doi déklaré é paye zot zimpo dann péï la Frans ? Li la di, y fo arèt sa ! Oté ben la Frans y fé bien la fèt dann poshe son kamarade oté ! Soleman, la fali atann 63 zan aprè lindépendance, pou arèt sa. Vo mié tar ke zamé.

Trwa, kan dann in sitission kom sa, olié ke la Frans, y rokoné son tor é y sava, ou bien y essèye fé in laranzeman, li kontini dann son lenvi d’dominé. Li ménas, li di, si i kontini li va « koupe lé ède ». Moin lé a domandé kissa y ède ki dan in ka parèye, mé lo shèf militère la fé in réponse y mérite in laplodisseman solon moin. Li la réponne « si dopi 60 an lède la Frans la pa fé sorte lo péï dann malizé, alors sora san krinte ké son péï y pourra sanpassé, o kontrère va pousse à zot à lève la tèt ». Niger lé parmi bann péï lé pli pov o monde malgré son bann rishès natirel.

Mi koné pa kossa va donné, toute bann kou déta en Afrik, mé en tou lé ka na bondé zafer y fé réfléshi à nou déza.

Ni artrouv.

Justin

Padport

Signaler un contenu

Inn modékri, inn ti lavi, inn komantèr ?


Témoignages - 80e année


+ Lus