Nout viv ansanb rényoné épi lintégrassyon bande nouvo zarivan par la kréolizassion

29 séptanm 2022, sanm Justin

Mézami souvan dé foi ni antande parl nout viv ansanb konm in kalité, demoune nout péi la fé aparète épi viv dann nout Listoir. Ni antande souvan i anparl sa konm in kalité noute sossyété épi noute pèp néna de tou tan dopi komansman noute pèpléman ziska zordi pou réini bande nouvo zarivan an parmi noute pèp…

Si ni vé tante in définissyon, ni diré lo viv ansanb sé la fassilité pou demoune étranj pou rotrouv azot bien lé z’inn avèk lé zot an parmi le moune lé déza issi é i fé déza parti noute pèpléman rényoné.

Ni pé di galman, sé in késtyon d’ nivo d’lintégrassyon pou bande nouvo zarivan dann nout pèp rényoné.

Apré in tantativ définissyon, ni pé tante in késtyon é késtyon-la i pé z’ète : dann la sossyété rényonèz, an parmi lo pèp rényoné, an parmi l’moune lé fassil sansa lé difissil pou ète intégré, aksèpté par l’moune, sansa lé fassil pou ète bordé épi rèss bordé in takon d’zané. Ni anparl souvan la kréolizassyon é la vérité d’apré mwin sé ké bande nouvo z’arivan, zénérassyon apré zénérassyon i trouv in plass dann la sossyété, i aprande la lang kréol rényonèz, i aprande la kiltir, i aporte sak zot i pé aporté é an éshanj i rossoi plin po sak zot i pé rossovoir… Noute sossyété lé pa pirate é li donn bonkèr sak li done é sak lo moune i ariv i vé bien pran avèk li.

Mé antanssyon, la kréolizassion la pa in l’obligassion pou toulmoune. Wi pé z’ète bordé é sirtou si wi shoizi d’ète bordé, donk viv dan la marje. Koméla — mé i fodra ni ziz de sa avèk lo tan — Néna sak i pass téritoir an téritoir l’outremèr é i soussyé pa d’ète insséré. Lo tan passé lé souvan défoi kourte é sa i pèrmé azot zape in bonpé la kréolizassion. Mé kossa l’avnir i rézèrv anou, kossa li rézèrv azot ? Néna tro pé d’tan pou nou fé in l’opinyon valab dan lo tan.

Mi rapèl néna kékzané mwin la gingn l’okazyon pou anrozist Paul Vergès dann in kozman dsu lo pèpléman avèk in panorama dopi lo komansman lo pèpléman ziska dann milyé vintyème syèk. Sak mi rapèl sé ké Paul lété optimist dsu la kapassité noute pèp néna pou fé viv band nouvo zarivan an parmi avèk li… Sanm pou mwin dopi dé zané é dé zané lo pèp rényoné i amenn in konba kiltirèl pou défande léssanssyèl, lo pli inportan é li avanss pazapa dsu la kréassion d’in pèp rényoné.

In réissite d’apré mwin ké nout viv ansanb par la kréolizaasion — a bon ékoutèr, salu.

Justin

PadportPaul Vergès

Signaler un contenu

Inn modékri, inn ti lavi, inn komantèr ?


Témoignages - 80e année


+ Lus