
La vérité lé tétu ! i pé pa tourn ali lo do kontinyèlman !
4 juillet, parMézami, mon bann dalon, si in zour in listorien i désside rakonte anou bien konm k’i fo listoir La Rényon, mwin lé sirésèrtin li va parl anou (…)
12 désanm 2014, sanm
Zot I koné in boug téi apèl Colbert ? Sa té minis dann tan Loui XIV té lo roi. Kèl syèk ? Disétyèm syèk… Dann tan-la lo pouvoir roiyal la lans in bonpé manifaktir épi li la rode in manyèr pou vann sak i fé dann bann manifaktir roiyal kisoi bann bato, kisoi bann tapi, kisoi ankor bann kouyonad an ver, ou sinonsa la kinkayri. Son doktrine ? Lo kolbèrtis. Sirtou i fo protèz lo marshandiz avèk sèryé droi pou pèy la douane dsi la konkirans, fé pa bann manifaktir dann koloni konmsa zot i konkirans pa la métropol, épi si pou ashté in n’afèr, i fo ashté avèk la métropol. Dizon, i pé apèl sa in monopol kolonyal.
Lé shoz la fine shanjé ? Biensir la fine shanjé ! Na poinn loi pou obliz aou ashté bann marshandiz La Frans, ni pou anpèsh aou fé bann prodiksyon par ou mèm. Va dira ou out komèrs lé lib : ou i pé fé sak ou i vé, ou i pé vann ki ou i vé, ou i pé ashté sak ou i vé, avèk ki ou i vé. Solman oila, nana kékshoz k’i klosh pa dann nout ka, konm dann ka bann péi l’outre mèr. Nout problèm, nou lé pa dévlopé. L’èr-la lé shoz i kontinyé a popré konm avan avèk in près monopol La Frans épi l’erop.
Pou aranz ankor lo tablo, koméla i aplik anou bann loi la mondyalizasyon, lo prinsip la konkirans zénéral, in konkirans égal é non fosé. Sa i amenn anou loin sa : pars nout marshé i pé ète anvayi total-kapital, ni pé rès in gran sipèrmarshé é si i kontinyé i rès ar pi arien pou ou fèr. Konm di lo kont avèk lo sistèm, nou lé pri dan la min korbo. Nou lé pi dann tan té i di :« La koloni na poin lo droi fé arien kansréti in klou ! ». Lé pi konmsa, mé nou lé pa loin !
In kozman pou la rout : Akoz ? Akoz margoz lé amèr, lo grin lé dou, la rasine lé plate ! Dan la vi nana dmoun i poz késtyon ; dé foi sé bann marmay, mé dé foi sé bann gramoun osi. Aforstan sa i fatig out tété… L’èr-la, gramoun lontan l’avé in répons, té i vé dir « larg mon l’ourlé ». Zot téi di sak moin la di an o la. Zot osi fé travay zot koko, fé bouy zot matyèr griz é zot va oir, dann zot lantouraz galman nana demoun i mérite tazantan in bon kozman, in bon kou d’rès trankil. |
Mézami, mon bann dalon, si in zour in listorien i désside rakonte anou bien konm k’i fo listoir La Rényon, mwin lé sirésèrtin li va parl anou (…)
Au 1er juin, les chiffres du ministère de la Justice ont établi à 84 447 personnes détenues pour 62 566 places. La surpopulation carcérale (…)
Vingt ans après la loi Handicap et au terme de six mois de mission, les rapporteurs Audrey Bélim, (Socialiste, Écologiste et Républicain – La (…)
L’État poursuit les versements d’indemnisations des aides en faveurs des exploitations agricoles sinistrées par le cyclone Garance et la (…)
Pierre Moscovici, président de la Cour des comptes a assuré que “ceux qui peuvent plus doivent contribuer davantage”, car “nos finances publiques (…)
Les discussions sur l’avenir institutionnel de la Nouvelle-Calédonie, menées sous l’égide du président, sont entrées dans le vif du sujet, le 3 (…)
Les cours du pétrole ont connu une nette hausse à partir de la deuxième quinzaine du mois de juin, portés par l’extrême tension au Moyen-Orient et (…)
La Réunion fait partie des régions françaises les plus touchées par les conséquences sanitaires, sociales et judiciaires de la consommation (…)
Sur proposition de Gérard COTELLON, directeur général de l’ARS La Réunion, Patrice LATRON, préfet de La Réunion, a décidé le retour au niveau 2 du (…)
1993- La disparition de Lucet Langenier. Elle a été brutale, prématurée et a frappé douloureusement non seulement sa famille mais aussi ses (…)
C’est dans une ambiance chaleureuse avec un état d’esprit fraternel que les délégués de la Section PCR de Sainte-Suzanne se sont réunis en (…)
La section PCR du Port apprend avec une profonde tristesse le décès de Nadia PAYET, ancienne déléguée syndicale CGTR. Militante engagée et (…)