Zot i romark

Pou in méyèr lékilibe dann lansègnman issi La Rényon…

1 zwin 2021

Mézami, pou kossa nout zanfan i sava lékol dopi troizan ziska dizuitan ? Pou kossa nou mèm ni fé in léfor, zour pou zour, pou konprann lo monde tèl ké li lé otour d’nou ? La pa pou ète savan dann toute domène la konéssans. Lé inpossib pars i parétré la konéssans limanité i rogoumante si tèlman vite ké pèrsone i gingn pa suiv do pré lo rogoumantassion-la.

Kan é apré wi fé léfor k’i fo pou pa ète largué. Donk zordi mi parl pa la konéssans pou fèr-mi apèl lo métyé, lo savoir fère – mé la konéssans pou konprann lo monde tèl ke sé, i pé apèl lo savoir.

Biensir si mi di sa, la pa pou fé shofe mon tète épi sète zot, mé sinploman par raporte noute lang kréol rényonèz-épi toute lang i nonme dé foi a tor konm lang minoritère. Mon késtyon ala li la : d’apré zot ziska dizuitan in marmaye normal, si li aprann dann son lang matèrnèl-sansa son lang réjyonal – i pé sansa i pé pa ramass toute la konéssans k’i fo pou konprann lo monde konm limanité i konpran zordi ? Sansa li lé blijé pass par la lang ofisyèl lo péi épi ?

Alon rante dann dir é oila lo suite mon késtyon : zot i panss pou vréman lé pa possib kan wi sava lékol é si ou néna la shanss gingn in bon lansègnman dann out lang matèrnèl aprann bien konm k’i fo syanss, listoir, lo matématik, zéografi, la bioloji, la filozofi, lélokanss épi toute sak in moun normal i doi konète kan li sorte lékol lissé laz dizuitan konmsa ? Astèr alon di ni réponde par oui.

Ala la suite mon késtyon : Si in marmaye néna la grande shanss gingn in bon lansègman dann son lang matèrnèl-sansa réjyonal – si la dan dann toute son bande zané lé kol, li pé aprann toute bann konéssans éskolèr : aprann lire, ékrir, konté, aprann listoir, la zéografi, syans s épi ma tématik, la kiltir son péi, zot i pans spa kan li v’ariv dizuitan linora ramass toute lo konéssans k’i fo pou konprann lo monde li viv dodan mèm nivo ké lo moune son tan. In bon amontraz é in sèrvo normal, i panss i pé fé d’li in itoiyin ékléré kapab kontinyé kiti ali épi pa z’ète largué dsi lo poinnvizé la konèssans-lo savoir si zot I vé.

Mé oila, si la langue ofisyèl lé pa la langue matèrnèl konm par ébzanpe pou La Rényon épi La franss, si ni vé ké dsi lo poinnvizé d’lang ofisyèl bande rényoné la pa dann l’inféryorité, é si ni vé an mèm tan lo kiltir é lo lang kréol lé pi krazé, é noute moun pi alyéné. Kossa i fo fé ? Sirman k’i fo rode in nouvo lékilib dann l’ansègnman. Sansa konm i di kabri va kontinyé manze salade é lé pa sak ni vé bien antandi. Ni vé in méyèr lékilib dann lintéré bien konpri La Rényon épi lo pèp rényoné.

PadportLangue créole à l’école

Signaler un contenu

Inn modékri, inn ti lavi, inn komantèr ?


Témoignages - 80e année


+ Lus