
Mal-do-mèr dann sarèt
28 juin, parLo zour la pokor kléré, Zan-Lik, Mariz é sirtou Tikok la fine lévé, mèt azot paré. Madanm Biganbé i tir zot manzé-sofé, i donn azot, zot i manz. (…)
3 out 2012
Ala kosa moin la antann dann in rényon, na poin lontan. Mi arpran sa pou mon kont, pars pou moin sa i ésplik in pé la sityasion nou lé d’dan, isi La Rényon. Lo ga téi koz, i di konmsa : « Dann tan Michel Debré, la France téi pratik l’asimilasyon ». Sa i vé dir, ni vé, ni vé pa, nou lé konm in Fransé d’France : sa i vé dir nou na poin nout listoir, nou na poin nout kiltir, nou la poin nout l’idantité, nou lé Fransé in poin sé tou. Donk si na in kiltir, sé la kiltir fransèz, si na in l’istoir sé l’istoir la france, si na in l’idantité sé l’idantité fransèz. Biensir, in pé bann Rényoné la rézisté, é afors rézisté, zot la fini par bate l’asimilasyon a-tèr.
La prèv ? Kan Mitterrand la gingn la plas prézidan l’ané 1981, li la konsidèr lo l’asimilasyon konm kékshoz i tienbo pa debou. L’èr-la, li la di i fo tras in tré dsi l’asimilasyon é, pti-lanp, pti lanp, bann gouvèrnman, gosh konm droite, la éfas firamézir lo doktrine l’asimilasyon é sa la pèrmète anou vanj pou nout kiltir, pou nout listoir, pou nout lang, pou nout lidantité rényonèz. Bien sir nout Parti kominis la pran son plas dann konba-la, é si in moun lé pa sour, parlpa, avègl li lé forsé rokonètte in n’afèr konmsa.
Zordi maloya nana son plas dann la kitir rényonèz, li lé mèm klasé konm patrimoine l’imanité par l’Unesco. Zordi, nout Listoir lé rokoni é bannn zistorien i étidyé la trète, lésklavaz, lo sistèm z’angazé, lo sistèm kolonyal é tout lo tranbléman. Zordi nout lang kréol rényonèz lé rokoni, par nou-mèm, par la France galman pars li lé marké dann la Konstitisyon konm lang réjyonal. Anplis ké sa, nout moring lé résisité, nout bann rolizyon na lo droi égzisté. Par raport lo tan Debré, nout péi la fé in gran pa pou fé rokonète ali.
Zot va di, la pa in mirak épi sé in n’afèr té i doi arivé. Fasil pou dir mé san vanjé, san lité, san tras in shomin konm k’i fo in n’afèr konmsa noré pa arivé. San in Parti kominis, épi lo kouran popilèr li la rasanblé, sa in rézilta nou noré pa trapé.
NB : l’asimilasyon, sa i fé par la fors, par la riz, sansa par la korupsyon. Lo pèp dominé asimilé i abandone son prop kiltir é i fé konmsi li lé anparmi ba lo pèp dominatèr asimilatèr... mi di zis dé mo, mé i dispans pa zot anrishi lo konsèpt. Mi kont dsi zot !
Justin
Lo zour la pokor kléré, Zan-Lik, Mariz é sirtou Tikok la fine lévé, mèt azot paré. Madanm Biganbé i tir zot manzé-sofé, i donn azot, zot i manz. (…)
Le calendrier scolaire élaboré par le Rectorat pour les 3 prochaines années est désormais connu et fait débat. Pour cause, à l’exception de (…)
Sur proposition de Gérard COTELLON, directeur général de l’ARS La Réunion, Patrice LATRON, préfet de La Réunion, a décidé le retour au niveau 2 du (…)
Le Conseil départemental a décerné, le vendredi 27 juin, les prix « Thérèse Baillif » et « Célimène » lors d’une cérémonie organisée dans (…)
Les cours du pétrole ont connu une nette hausse à partir de la deuxième quinzaine du mois de juin, portés par l’extrême tension au Moyen-Orient et (…)
Mé dam zé méssyé, la sossyété,dsi la késtyonn fors néna la fors natirèl, sak wi gingn an néssan épi an grandissan korèktoman. Mwin lé sirésèrtin (…)
Le 16 juin 2025, le Tribunal administratif de Paris a suspendu en référé l’arrêté du 26 février 2025 ordonnant le blocage de 17 sites (…)
Le Président des Etats-Unis, Donald Trump a ordonné le bombardement de trois sites nucléaires en Iran, dans la nuit du 21 juin 2025. Dans une (…)
Les élus de Guadeloupe ont adopté des résolutions « sur la fusion des deux collectivités, sur les compétences et l’autonomie fiscale », le 17 juin (…)
Des manifestants, réunis le 23 juin devant les institutions européennes, ont demandé la suspension de l’accord d’association liant l’UE à Israël. (…)
Normalien et énarque, chercheur en philosophie politique, Bruno Guigue est professeur invité à l’Université normale de la Chine du Sud (Canton) et (…)
L’État poursuit son engagement en faveur de la transition énergétique et de la décarbonation de l’électricité à La Réunion. À l’issue d’un appel à (…)