Sé l’istoir nout péi ! lé bon a savoir, non ?

13 mé 2016, sanm Justin

Kosa zot i diré si i fé in mouvman – donk in sélébrasyon !- pou mark, shak ané, la date lo 19 mars 1946 ? Zot i koné sé lo 19 mars 1946 ké la vote in loi pou transform lo kat vièy koloni fransèz konm départman. In pti mo pou sak i di dann radyo sé Michel Debré la fé ké nou lé départman, zot lé dan l’érèr é tout fason la pa an répétan mil foi in l’érèr ké li dovien in vérité. Donk i fo ni koné kisa la propoz la loi 19mars 1946 : sé Raymond Vergès, Léon de Lépèrvanche, Aimé Césaire, Léopold Bissol épi Gaston Monnerville-la poin Debré la-dan !

Astèr, pou kosa k’i fré in sélébrasyon ? Zot i koné Paul Vergès la domann in n’afèr konmsa - in zour pou nou armète sa dann nout mémoir. Pou kosa ? Pars sé in date inportan dann nout l’istoir é konm date inportan, i fo, o moins inn foi shak ané tout demoun i pans sa, i gnor pa sa..aprésa, i fo osi ni mazine la loi 19 mars 1946 la vouli mète in poin final avèk lo kolonyalis. Arzout an plis sé lo bann pèp l’outre-mèr ké la domann sa donk sé in shoi démokratik. Ni pé di osi la loi té i pé z’ète tré bon pou nou si bann gouvèrnman félon l’avé pa traï ali.

Olèrk aplik la loi l’ané 1947 konm té prévi la trènn sa an longèr é la mète sinkantan pou apliké é konm i di : poisson té fine gaté ! Tro tar é lo bon z’éfé ké li pouvé avoir li la pa gingné. Pars anplis, konm moin la fine di, lo kolonyalis la sort par la port pou rant par la fénète é li té i apèl pi kolonyalis, li téi apèl néo-kolonyalis : nouvo nom, mé zot i oi lo rézilta dovan z’ot zyé : in kékshoz a-typik, in mal-dévlopman pou nout péi. Lé domaz mé lé konmsa. Sé l’istoir nout péi : lé bon a savoir non ?

Padport

Signaler un contenu

Inn modékri, inn ti lavi, inn komantèr ?


Témoignages - 80e année

La pès kabo

5 juillet, par Christian Fontaine

Kan i ariv Novanm-Désanm-Zanvié, domoun i réziste pi ek la salèr. Zène-zan i mars dann somin, zène-fi i roul an dékolté ; sétaki i rod in manir po (…)


+ Lus