Sèryèzman i fo ni pans in l’ansègnman bilang, tri lang é pétète plis…

15 zwiyé 2019, sanm Justin

Mé zami, mon bann dalon, moin la anvi, zordi ankor, parl la késtyonn lang. Ki di la késtyonn lang isi shé nou, i di la plas la lang bann fransé épi la plas la lang kréol. Dann d’ot péi la pa lo mèm shoi ké sa vi ké dann shakinn nout bann péi lo fitir « l’indyanoséani » na poin in sèl lang, néna poin arienk dé, néna mèm plizyèr é oplis i sava, oplis lé riskab an avoir plizyèr pou tout nout bann péi mitoiyin.
I diré zot i grate in pé z’ot tète pars zot i oi pa bien kosa moin l’apré di. Sak i oi pa bien pans l’il Moris épi son télévizyon MBC : néna in zoinal dann fransé, néna in zournal dann l’anglé, néna in zoinal an ang kréol morisien, in n’ot dann la lang Bojpouri épi d’ot ankor. La moin lé sir mi koup azot la, pars pou in pé lé pli sinp an avoir in sèl lang ké plizyèr… Alon tourn in pé dan nout l’androi : ébin, figir azot dann tan prézidan Ravalomana l’avé désid Madagascar noré o moins troi lang ofisyèl : malgash, fransé, anglé.

Lang ofisyèl, sa i vé dir bann z’akt ofisyèl lé pri dann shak lang ofisyèl : si néna dé sé dé, si néna troi é troi, si néna kat sé kat. Lé pli mové, lé pli bien ? Lé pli sinp, lé pli trakasan ? Figir azot mi sort antann dir laba dann la Corse néna sak i domann dé lang ofisyèl : fransé épi corse. Lé pa posib ? Tré posib, vi ké dann désèrtène instans néna plizyèr lang ofisyèl konm dann lo konsèye éropéin, konm dann parlman éropéin épi d’ot ankor.
Pano la rout an plizyèr lang ? Akoz pa, sa i gingn fé sa. Lékol dann dé-troi lang ? I gingn fé galman sa ! Sobatkoz an dé troi lang ? lé posib sa ! Zoinal ofisyèl dann dé-troi lang ? Akoz pa ! La kultur dann plizyèr lang ? Sa lé tré posib galman. Biensir sa i poz lo problèm lo bilangism, sansa lo trilanngism. Mé kisa la di i gingn pa règ in késtyon konmsa. Kisa ? Néna sak i pans konmsa é k’i di « fé tout dann la lang fransé pi nora moins difikilté » moins pou sak i débrouye son kari dann la lang fransé mé pa pou lé z’ot.

Mé zami, skiz amoin si mi bros aot dann sans kontrèr lo poil mé akout amoin bien : mi pans sèryèzman isi La Rényon ni doi majine in l’ansègman bilang pou komansé, épizapré trilang. Pou fé kosa ? Pou in bon lantant a l’intèryèr épi in bon lantant avèk bann péié éstèryèr. Sansa alon méfyé tonm ankor an rotar par raport lé zot dsi la késtyonn nout lindistri la konésans.

Padport

Signaler un contenu

Inn modékri, inn ti lavi, inn komantèr ?


Témoignages - 80e année


+ Lus