Sizyèm kontinan : l’om lé kapab lo pir konm lo méyèr !

2 mars 2013, sanm Justin

Nout tout i koné nana sinq kontinan : l’Afrik, l’Amérik, l’Érop, l’Azi, l’Oséani. Sa ni koné, mé yèr moin té apré rod in n’afèr i apèl lo sizyèm kontinan. Mi pansé pa trouv sak moin la trouvé… a vré dir mi pansé trouv in n’ot kontinan konm l’Antartik donk lo Pol Sid, mé moin la pa trouv sa. Kosa moin la trouvé d’apré zot ?

Moin la trouv dann sid l’oséan Pasifik in gran sirfas bloké avèk bann déshé. Tout kalité déshé mé sirtou bann déshé plastik, konm in gran kantité konféti, konm bann morso pli gran. Bann plastik i mète rant sink san épi mil an pou dékonpozé. Tousa-la dsi in sirfas plis troi milyonn kilomète karé, épi anpilé dsi plizyèr milyé d’mète profondèr. Dann so soi dizan sizyèm kontinan torti i mor avèk plastik pars zot i manz sa kroiyan manz bann méduz. Poisson i manz bann kantité an plastik kroiyan zot l’apré manz planton. Donk lo déga k’i fé dsi bann zanimo marin lé inkroiyab. Pou kosa ? Pars demoun i kroi la grandèr la mèr na poinn limit é zot i kroi lé pa posib pou bann déshé kontamine vréman lo bann z’oséan. Sa i amontr koman demoun lé mal fondé, é koman zot i fé d’tor la natir, boudikont zot i fé d’tor zot mèm.

Mé pou kosa moin té i rod sizyèm kontinan dsi internet ? Pars, moin la lir kékpar, nana in sizyèm kontinan dsou La Rényon épi l’il Maurice. In kontinan la fine disparète dopi lontan mé la lès konmsa désèrténn zil, désèrtin arsipèl ; i prétan dir sa la détash avèk Madagascar é sa lé kouvèr lo fon la mèr avèk in gran kantité lav volkan. Lé drol lé shoz ! Kan moin lété dann klas sizyèm moin la domann mon profésèr zéografi ésplik anou koman La Rényon la aparète. Li la réponn, sé par in bann volkan lé éné dann fon l’oséan. Moin la di ali Maurice osi i doi z’ète konmsa ! Li la réponn amoin Maurice sé in n’ot z’afèr, pars sé in bout kontinan la détash avèk Madagascar. Zordi ni apèrsoi lo lorizine inn épi l’ot lé kaziman parèy. Sa i vé dir l’om i arète pa fé progré dann la konésans l’inivèr. Astèr, i rès arienk pou ésplik in pé plis, in pé myé épi tir konklizyon dsi sak in n’afèr konmsa i pé aport anou-par égzanp dsi bann nodil métal ? Pétète arien pétète osi désèrtènn shoz, mé i fo lès bann savan rodé. Touléka, so sizyèm kontinan-la, lé bien moin danzéré ké lo kontinan déshé. Konm di lo kont l’om lé kapab lo pir, konm lo méyèr.

NB : pou trouv lo sizyèm kontinan bann savan la parti analiz lo sab Maurice épi zot la trouv désèrtin grinn sab lé vyé vèy pa koman épi kan la analiz lo zafèr la vi i trouv mèm konpozisyon la-ba Madagascar. Solman zot l’apèl sa Mauritia… noré pi apèl ali Rényonika. Lol !

Justin


Signaler un contenu

Inn modékri, inn ti lavi, inn komantèr ?


Témoignages - 80e année


+ Lus