Toultan lyèv i gingn ar pa ékri par li-mèm son listoir, sé lo shassèr k’va ékri ali a son manyèr

29 zwiyé 2021, sanm Justin

Mézami mwin lé sirésèrtin in pé rante zot i sava majine : « Ala ankor lo mèm zistoir ! Ala Justin l’apré ankor rakonte son bande balivèrn ! ». Poitan mi pé dir azot sa la pa balivèrn. Sa sé in vérité d’la vi, é dë toutan : shak foi demoune la fé la shass zanimo, la pa lo zanimo la rakonte listoir, mé l’moune é an partikilyé demoune i koné lirékri.

Mi rapèl, néna pwin lontan, dsi la plaz Sin – Pyèr bande kamarade bien onète l’avé invite anou-lo bande kominiss téi sorte in pé partou-pou in piknik é l’avé in madame lété la, é téi domande pou kossa la pa bande zésklav, sansa bande maron, l’avé rakonte zot vi épi zot lite, zote listoir an finnkonte. A toutazar mwin la réponde aèl par lo kozman mwin la marke an-o la. Mi pansspa mon é la kontante aèl é si èl lété kontan avèk sa mé mi panss par la suite èl la du rofléshir. Antouléka, mi éspère…

Antansyon, mi di pa toute bande zésklav, toute bande maron-san pour san-téi koné pa lirékrir. Vi la fasson téi amenn azot dann péi bourbon, la fasson téi trape azot in pé partou pov, konm rish, l’avé sirman in pé téi koné lir-ékrir mé dann kèl lang, zot lété drolman divizé é lo franssé lété tro étranj pou zot. Antouléka ni pé dir san tronpé lo savoir lirékrir dann lo lang franssé lété pa dann zot bor azot.

Astèr, sanm pou mwin, lo pouvoir dominan néna intéré lo konte pouvoir i koné pa lir-ékrir épi i métriz pa lo savoir. Sak lé ékri i lèss in trass, sak lé pa ékri i lèss pa la trass : bande zékri i rèst alé oir bande parol i sanvol… In vyé kamarade la fine pass koté d’tanto l’èr mwin l’apou ékri téi di souvan défoi : lo pouvoir kolonyal i vé pa lo kolonizé lé kiltiré, é kan li lé kiltiré li fé tèl sorte lo kolonizé i partaz son lidéolozi dominante. In pé i apèl sa po noir, mask blan..

Sé pou sa par l’fète miyème bien lo kozman mwin la mark an-o la ék’i di konmsa : « Toultan lyèv i konète ar pa krir sé lo shassèr va ékri son listoir é biensir solon son manyère.

NB Mi vé rapèl azot l’avé zanfan lo roi anparmi bande zésklav. In légzanpe ? Mwin néna an mémoir listoir in prinsèss La guinéelété vandi konm zésklav épi èl la gingn in zanfan la vni in gransavan téi apèl Lislet Geoffroy. Mi pans d’ote ankor, mé mi sava pa pli loin k’sa.

Padport

Signaler un contenu

Inn modékri, inn ti lavi, inn komantèr ?


Témoignages - 80e année


+ Lus