
Kèl volonté zénéral ! In pé la boir kossa !
30 juin, parMézami zot i koné lo kozman k’i di konmsa : « la loi sé lékspréssyon la volonté zénéral. ».Poitan défoi ou lé a’dmandé kossa i lé oziss volonté (…)
12 novanm 2024, sanm
Lo vin déssanm 1848 lésklavaz té aboli issi La Rényon mé bann propriyétèr té fine abityé okipe in mindèv nonbrèz la déssidé pou prann in kantité zangazé. Dann tan-la lo pli fassil lété pou travaye avèk la mindèv zot té abityé, sète téi sorte laba dann l’Afrik osinonsa dann Madégaskar.
Mé wala, vitman-vitman bann z’imanitèr laba dann La Franss épi dann l’Erop la akiz azot fè lésklavaz déguizé é souvan dé foi sa lété la vérité vik’zot téi kontante azot rashète la liberté bann demoune viktime la trète. Sé l’èr zot la désside rotourn azot par koté d’linn pars laba l’avé in kantité d’moune téi rode travaye. Sé konmsa ké gouvèrnman La Franss la désside pass in zakor avèk gouvèrnman zanglé pou anbosh bann travayèr péi tamoul konm zangazé.
Pou sa téi fo sign in kontra zangazman : bann zangazé téi gingn zot manzé épi zot lojman, épi in salèr in pé fèb mé pou bann zindien, dann tan sa téi aparé azot konm sifizan… Lo kontra té signé pou sink an é apré sinkan, an prinssip, bann zangazé té lib artourn shé zot osinonsa kontinyé in nouvo péryode sinkan. I fo dir in pé partou oussa l’avé zésklav bann propriyétèr la anbosh bann zangazé. La fé konmsa laba Maurice, la fé sa laba dann Chagos épi in pé partou dann landroi l’avé zésklav… Mé antanssion sa la pa éspass san problèm pars in promyé foi la anbosh bann Télugu é sa la pa marsh ditou si tèlman banna la désside rotourn shé zot.
Avèk demoune péi tamoul sa la marsh myé é banna la vni La Rényon an kantité — inpé pliss ké 140000 pandan lo tan ké lo sistèm la duré. Téi tonb bien pars banna i koné travaye dann kann épi dann bann pti lizine té i komanss pouss in pé partou. 1880 par-la lé shoz la komanss gaté, pars bann zangajist téi pèye pa konm k’i fol o zangazé — dé foi téi sote in moi, dé moi parla é par dsi lo marshé bann zangazé té oblizé ashté zot fournitire dann magazin bann blan si tèlman ké zot l’avé in ké d’larzan téi trène par si parla, é kan téi ariv pou rotourn dann l’Inn téi falé travaye ankor in pé pou paye sak i doi dann magazin.
Arzoute avèk sa an parmi bann tamoul téi fé vnir arienk bann bononm é pa d’madam si zot i vé téi falé fé l’akostaz avèk bann madam déza sir plass donk bien annuiy épou rotourn shé soi… Souvan dé foi bann travayèr téi sava porte plinte avek lo roprézantan Langlétèr si tèlman lo kontra lété mal apliké. Anfin, in zour, lo 11 novanm 1882 Langlétèr kla désside kass lo bann kontra é wala la sours zangazé koupé... Mé langzism la pa arète la pars finalman bann dèrbyé zangazé lété bann Rodrigué la vni shé nou dann bann zané 1934-1935.
Nou la komémor labolission langazman lo 11 ? Pars la fédération tamoul la propoz néna pliss 20 an fèr in sèl komémorassion é toute la tonm dakor pou shoizi lo 11 novanmm. Mézami si ni lir bann tèks dsi la vi bann zangazé sir ké lé té pa in paradi mé in tan noute listoir in pé myé ké lésklavaz, in pé pli pir lo tan la kolonizassion, mé bien pli an bob ké koméla pou la késtyon bann droi sosio.
Alor, pou kossa. A bon antandèr salu !
Justin
Mézami zot i koné lo kozman k’i di konmsa : « la loi sé lékspréssyon la volonté zénéral. ».Poitan défoi ou lé a’dmandé kossa i lé oziss volonté (…)
1993- La disparition de Lucet Langenier. Elle a été brutale, prématurée et a frappé douloureusement non seulement sa famille mais aussi ses (…)
10 000 citoyennes et citoyens – paysans, scientifiques, médecins et victimes – se sont mobilisés dans plus de 60 villes en France pour alerter sur (…)
La Réunion fait partie des régions françaises les plus touchées par les conséquences sanitaires, sociales et judiciaires de la consommation (…)
Médam zé Méssyé, la sossyété zot i ansouvien lo tan l’avé lo pou. Sa té in problèm pou zabitan noute péi pars pou-la sa i grate la tète, é i rann (…)
Les députés ont inscrit dans la loi un premier objectif d’atteindre « 87,5% » du Smic dès le 1er janvier 2026, tout en assurant de « prioriser le (…)
Le 16 juin 2025, le Tribunal administratif de Paris a suspendu en référé l’arrêté du 26 février 2025 ordonnant le blocage de 17 sites (…)
Les cours du pétrole ont connu une nette hausse à partir de la deuxième quinzaine du mois de juin, portés par l’extrême tension au Moyen-Orient et (…)
Le Président des Etats-Unis, Donald Trump a ordonné le bombardement de trois sites nucléaires en Iran, dans la nuit du 21 juin 2025. Dans une (…)
Des manifestants, réunis le 23 juin devant les institutions européennes, ont demandé la suspension de l’accord d’association liant l’UE à Israël. (…)
L’État poursuit son engagement en faveur de la transition énergétique et de la décarbonation de l’électricité à La Réunion. À l’issue d’un appel à (…)
Dans les départements d’outre-mer, près d’une femme sur deux qui devient mère ne vit pas en couple, configuration familiale bien plus fréquente (…)