Zangazé ? Sa la pa in n’afèr moin l’aprann lékol pars lékol i s’anfoutsa !

10 novanm 2018, sanm Justin

In privilèz mon laz la donn amoin, moin la konète komine Prima-Sin-dni - dann tan l’avé in kantité z’ansien zangazé sansa zanfan bann z’angazé. Dann tan-la demoun lété pli ouvèr é téi ézite pa rakont z’ot zistoir d’famiy. Donk moin la antann in malgash, in gran boug mins konm in fouète, apré rakont koman li la fé pou vni isi La Rényon.

D’apré sak li di bann rokritèr la di ali sign in papyé pou li alé fé la guèr. Sa té in onèr pou li, é pou son famiy pars d’apré sak li di dann tan-la li lété in bon volèr bèf lé z’ot é li téi marsh pliyèr zour d’ran pou alé vol bèf é si in moun téi vien vol la syène li té i marsh dé zour é dé zour, pou tyé lo volèr é pou ropran lo bèf. Donk pou li sign in l’angazman pou alé fé la guèr lété in onèr pou son famiy. Sof ké bato l’amenn ali La Rényon é li la parti ral piosh dann bitasyon. In dézonèr pou li, mé rozman son fami la pa konète in n’afèr konmsa

Mon papa lé éné an douze, éli la gingn lokazyon étan marmaye oir bann z’angazé ariv La Rényon. Pa bann z’angazé indien vi ké lo l’angajman z’ indien lété fini dopi l’ané 1880, mé bann komor, rodrigé, malgash. Mi domann amoin mèm si li la pa vi bann z’angajé tonkinoi-konm li lé pi la pou moin ransègn sanm li, mi profèr lèss sa konm in poin l’intérogasyon. Souvan défoi li téi rakont anou bann zangajé apré sote anlèr, apré bate tanbour, apré dans dann milyé shomin konm bann zartis i sote dann ronn fé - i diré sa té in zé zot l’avé labitid fé.

Mon momon téi fé lékol é èl téi rakont anou in pti marmaye malbar la rant dann son klass é olèrk asiz dsi lo ban, li la parti asiz atèr, é kan la di ali asiz dsi lo ban, li la réponn i fé tro fré pars néna in bèl trou dann mir é kan la di ali sa sé fénète, li la réponn. Fénète ? La poin sa la kaz.

Pou kosa mi di azot sa ? Sinploman pou rakont azot koman bann demoun téi sort déor lété débousolé é konm zot lété débousolé lé difisil dir zot la vni shé nou an volontèr. Pars d’apré sak mi pans zot la vni shé nou konm demoun tronpé. Zot la vni pou kékshoz mé lo promèss lété loinn la vérité.

Pou fini m’a rakont azot sak mon gran-pèr la rakont amoin. I paré, momandoné, bann z’angazé zindien lété sagrin vèye pa koman é zot la kalkil in n’afèr : zot la di, dann zot kèr, zot i vé mor, konmsa zot va artourn amenn in n’ot vi dann z’ot péi - donk la fé konm in l’épidémi suisid é bann blan téi domann koman zot va mète in frin avèk sa. Zot la di : ni sava pèrs lo zyé bann pandi, konmsa zot nora la krintiv ronète avèg dann z’ot péi. I paré sa l’avé asé pou anrèye lo lépidémi suisid.

Mi arète la, mé mi féromark azot la pa léko la fé konète amoinsa pars lékol-mi di konm mi pans-li s’anfoutsa.

Padport

Signaler un contenu

Inn modékri, inn ti lavi, inn komantèr ?


Témoignages - 80e année


+ Lus