Zésklav dann péi bourbon lété pa si bien trété k’in pé i di

21 désanm 2020, sanm Justin

Mi antann in pé i di zésklav issi dann pé bourbon-La Rényon-lété pa si maltrété ké sa. Mé sak zot i di la pa la vérité ditou. La prèv ?

Dabor néna in zistoir zot i koné sirman :

In zésklav la parti maron é in bann zonm armé i poursuiv ali é momandoné pan ! li gingn in bal fizi dann do, li tonm atèr. In prètre i ariv épi i vé done ali léstrèm onksyon. Li di pou kossa sa ? I réponn ali sé pou alé o syèl. Li domann kissa néna laba,si par égzanp néna bann blan...lo sèrvitèr bondyé i di ali oui mon zanfan. l’èr-la li réponn : si sé konmsa mi vé pa alé laba, mi vé pa nonpli out léstrèm onksyon, lèss amwin trankil, mi vé pi oir bann blan épi li la dévir dsi kté éli lé mor.

In dézyèm zafèr ni pé anparlé, sé lo maronaz ; L’avé si tèlman bann maron-plizyèr milyé d’apré sak bann shèrshèr la trouvé- ké zot la roganiz azot an roiyome épi la koloni la arm bann shassèr pou tyé bann maron, é souvan défoi bann maron téi dsann atak bann zabitasyon izolé pou zot ramènn avèk zot lo moun an ésklavaz, épi bann marshandiz konm dosèl, la vyann épi la poud fizy, san konté bann maron kondané épi égzékité.

Arzout èk sa bann zavortman an kantité pars bann madam ansint té pa dakor pou fé zan fan dann kondistyon konmsa.Mwin la antann dir dann télé normalman avèk la kantité fanm nora du avoir 100000 zésklav pou afranshis moi d’désanm 1848, alé oir la afranshi solman 62000 o moinns 38000 an moin donk oi zot mèm la kantité l’avortman la pu avoir.

An pliské sa, néna bann zizman tribunal é sa lé dann zarshiv sa, épi lété mèm marké dann kod noir é bann ziz téi aplik sa avèk zibilasyon é kontantman : tortur, main koupé, pyé koupé, égzékisyon pou dé shoz lété pa si grav ké sa, é mèm dé shoz lété pa prouvé sifizaman. Nou la fine parl la revolt Sin –Lé épi la roprésyon, mé l’avé poin arienk sa si tèlman tribinal l’avé la min lourd pou ziz bnn zésklav.

Assé antoukéka pou amontr la vi bann zésklav lété pa inn vi d’shato é sak i rakont la man sonjri la dsi zot i doi z’ète taksé konm révizyonis nout listoir.

Total : sa I vé dir zésklav péi bourbon lété pa si bien trété ké sa é lésklavaz téi loin d’ète inn vi d’shato.

Padport

Signaler un contenu

Inn modékri, inn ti lavi, inn komantèr ?


Témoignages - 80e année


+ Lus