Zistis makro ! la pa di tou in parol dan l’èr

12 févrié 2018, sanm Justin

I paré sa sé in n’afèr i fo pa dir si ou i vé pa gingn dézagréman. Mé ou i pé dir zistis dé klass é sa lé posib dir, épi démontré, mèm si désèrtin lé pa dakor avèk sa. Fransh vérité, zot i pans pa la plipar bann loi épi bann règloman lé fé pou ranfors lo pouvoir bann fors dominant é pou afébli bann dominé ? Zot i pans pas é sa la vérité ?

Mi souvien, in zour, na inn pèrsone la domann amoin pou kosa listoir lésklavaz sé pa bann zésklav la rakont ali. L’èrla, moin la di la pèrsone, anon parl in kou lyèv avèk shasèr. Kisa i rakont zistoir lyèv, é kisa i ékri zistoir-la ? A tou lé kou sé bann shasèr, pars lyèv i koné ni lir, ni ékrir. Sa lété vré pou bann zésklav épi bann mètr sansa z’ot roprézantan. Lé maléré, mé moin la zamé antann listoir bann zésklav rakonté par bann zésklav é moin la plito antann zistoir zésklav rakonté par bann roprézantan la klass bann mètr. Lo nom banna lé marké dsi tout nout koinn ri, malorèzman.

Avan la révolisyon fransèz lo droi lété ékri pou kisa ? Li lété ékri pou bann moun lo klèrjé, épi la noblèss épi pou lo roi monark absoli. Lo bann droi épi bann règloman téi mète pa dann danzé lo pouvoir lo klèrzé, lo pouvoir la noblèss épi sète lo roi monark absoli par la « volonté bondyé » d’apré sak in pé téi di-té i apèl sa lo droi divin.

Dann bann koloni lo droi lé ékri pou bann dominèr pa pou bann dominé… Kan mi ékri sa, mi pans mon bann zami shagosien, in bann viktime lo pouvoir britannique épi bann z’amérikin mèm konplis. Kèl droi, i pèrmète shass in pèp dann son péi natal pou anvoye ali kisoi dann Moris, kisoi dann Sésèl, kisoi dann L’anglétèr. Normalman i apèl sa in krime é in krime konmsa li lé kondané par n’inport ékèl tribinal.

Solman oila bann tribinal anglé ziska zordi, lo tribinal éropéin, la pa ziska zordi rokonète lo droi lo pli élémantèr in pèp sè lo droi pou rotourn shé soi, pou viv shé soi, pou son mor éte antéré shésoi, é bann zanfan konète lo tèr natal z’ot bann paran. Mèm si la loi lé la, si èl i égzis, ala k’i aplik pa la loi pou transform bann chagossien an égzilés dopi sépa konbienn tan.

L’èrla, mi di, épi mi ékrir, dann in ka konm sa ni rotrouv anou dann lo konsèp la zistis makro é sa la pa la pa ditou in parol dan l’èr.

PadportChagos

Signaler un contenu

Inn modékri, inn ti lavi, inn komantèr ?


Témoignages - 80e année


+ Lus