
C’était un 30 juin
30 juin, par1993- La disparition de Lucet Langenier. Elle a été brutale, prématurée et a frappé douloureusement non seulement sa famille mais aussi ses (…)
22 zwin 2019, sanm
Si ni mète in pé par koté la politik, mi èmré rakont azot in pti zistoir : zistoir in pti zoizo. Koman li apèl ? Li apèl zoizo la vyèrz. Tazantan i apèl ali Chakwat si i baz dsi son fason shanté. Donkalor, figir azot moin té apré rogard fèye apré fèy in liv bann zotèr l’apèl ali « le guide naturalist » : mi di rogard plito ké lir, pars néna zoli-zoli foto dedan é lo bann ti modékri na poin réèlman pou fatigué.
Donk mi tonm dsi in zoli zoizo-an fète dsi dë zoli zoizo inn sé lo mal épi l’ot sé la fémèl, pars lo mal épi fémèl lé pa parèye san pour san, mé zot i viv kaziman a dë - an koupl si zot i vé. Lo bann zoizo i di zoizo la sa lé « andémik » épi protézé mé li lé pa dann danzé pou disparète. Pou kosa ? Pars parétil néna par-la sinkant mil isi La Rényoni.I paré sa sé in bonpé dann in pti péi konm la n’ote. Pou kosa li si nonbré ké sa ? Pars d’apré lo bann moun la fé lo liv li néna in gran téritoir pou li viv dosi épi…pars li lé protézé par la lézann « Ti zan ».
Kriké ! Kraké ! Kraké Mésyé ! Kraké madam !
Ala in n’afèr lé intérésan pou moin pars Ti-zan mi koné ali : mi koné Ti-Zan langouti rouz, mi koné galman « la fèss an or » épi inn-dé zistoir bann zansien la rakont amoin. Mé la lézann Ti-zan épi zoizo la vyèrz, sète-la mi koné pa. Kan ou i koné pa, ou i domann demoun épi ou i rod-rod in pé dsi l’internet. Ala mi komans par lans in apèl o sokour demoun mi koné i yèm La Rényon, i yèm lo patrimoine, épi zot lé kaziman mon bann mètr-a – pansé. Malorozman sé la nuite é mi mazine zot l’apré dormi. Donk mi rode ankor dsi l’internet e mi tonm dsi in kozman la SEOR-in l’asosyasion i okip bann zoizo.L’èrla mi aprann in kékshoz bien intérésan.
Ala kosa mi aprann :
I paré Tizan la parti dann la foré pou poz la kol pou trap zoizo. Domaz ! Mé sa lété dann tan l’avé in gran kantité zoizo isi La Rényon. In néstan li la fine trap in bon kantité zoizo, mète sa dann son tant kouvèrt é kan li sèye trap zoizo la vyèrz la pa lo mèm problèm pars li gingn pa, é anplis afors lo zoizo i tourn ali li fini par pèrd shomin. Li rode, li rode é li trouv pa in moiyin pou sort dann foré-la. Li kriy la vyèrz o sékour. Li di : « Ma tré bone vyèrz, ède amoin sort dan la foré siouplé ! Solèye apré lav son pyé é mi oi pa koman mi sava sort la ! ». La vyèrz i di ali : « Lé bon Tizan, m’a ède aou sort dan l’anbara la, mé a inn kondisyon : ou i rolash tout zoizo-la dann la foré. »
Tizan i di oui ! Kosa ou i sava di dann in ka konmsa ?
Donk li larg lo bann zoizo é la vyèrz i done lé z’ord son prop zoizo, zoizo la vyèrz pou tir lo marmaye dann l’anbara. In néstan zoizo la vyèrz i tir Tizan dann traka, i amenn ali dann in shomin li koné bien. Ala parétil la lézann Tizan épi zoizo la vyèrz. Alala pou kosa bann moun la fé liv moin la mark an-o la, i di ti zoizo la lé protézé par la lézann tizan.
Si zistoir lé vré, lé vré ! si zistoir lé mantèr la pa moin lotèr ! si sé in zoli listoir, tanmyé ! Si li la sèrv in n’afèr tanmyé an touléka. Koton mayi i koul, rosh i flote ! L’avé inn foi pou inn bone foi mésyé lo foi lamanz son foi avèk in grinnsèl.
Zistoir la pankor fini.
1993- La disparition de Lucet Langenier. Elle a été brutale, prématurée et a frappé douloureusement non seulement sa famille mais aussi ses (…)
10 000 citoyennes et citoyens – paysans, scientifiques, médecins et victimes – se sont mobilisés dans plus de 60 villes en France pour alerter sur (…)
La Réunion fait partie des régions françaises les plus touchées par les conséquences sanitaires, sociales et judiciaires de la consommation (…)
Médam zé Méssyé, la sossyété zot i ansouvien lo tan l’avé lo pou. Sa té in problèm pou zabitan noute péi pars pou-la sa i grate la tète, é i rann (…)
Les députés ont inscrit dans la loi un premier objectif d’atteindre « 87,5% » du Smic dès le 1er janvier 2026, tout en assurant de « prioriser le (…)
« Nous préparons actuellement une grande conférence sociale rassemblant responsables politiques, économistes et partenaires sociaux, pour tracer (…)
Le 16 juin 2025, le Tribunal administratif de Paris a suspendu en référé l’arrêté du 26 février 2025 ordonnant le blocage de 17 sites (…)
Le Président des Etats-Unis, Donald Trump a ordonné le bombardement de trois sites nucléaires en Iran, dans la nuit du 21 juin 2025. Dans une (…)
Des manifestants, réunis le 23 juin devant les institutions européennes, ont demandé la suspension de l’accord d’association liant l’UE à Israël. (…)
L’État poursuit son engagement en faveur de la transition énergétique et de la décarbonation de l’électricité à La Réunion. À l’issue d’un appel à (…)
Les cours du pétrole ont connu une nette hausse à partir de la deuxième quinzaine du mois de juin, portés par l’extrême tension au Moyen-Orient et (…)
Dans les départements d’outre-mer, près d’une femme sur deux qui devient mère ne vit pas en couple, configuration familiale bien plus fréquente (…)