Zistwar Tikok, par Christian Fontaine… zistwar an kréol dann Témoignages -48-
La kaz kreol
19 avril, par Christian Fontaine
I prétan di, an Frans, la kaz la pa parèy la kaz isi, La Rényon.
Daborinn bann zorèy i apèl pa sa : « la kaz » ; i apèl sa : « la maison ». Zot « maison-la » (Zot’maison-la ? ) lé drol sa ! I ansèrv kaziman po tout ! Ladan ou na « la cuisine » ousa i fé kui manzé, épi « la salle de séjour » ousa i rosoi domoun po kas la blag ansanm ; ou na « lo grenier », in léspès farfar-la- kaz ousa i dépoz bann vié zafèr, épi, pardsou la kaz, ou na « la cave » ousa i ramas bann boutèy do-vin… Dann’maison-la, na ziska « les toilettes », kabiné si ou i profèr !
Isi Larényon, tout zafèr lé pa mayé konmsa ansanm ! Isi la kaz sé la kaz ! La kizine : la kizine ! Kabiné : kabiné !… Soman, sa i vé pa di nou na plis la plas laba an Frans ! Sa i vé pa di nou lé plis ris ! Kontrèr ! Souvandéfoi akoz nou lé séré, akoz nou lé maléré minm, n'i fé nout tournéviré* konmsa ! Oi zot minm : la kaz Maksimin, kamarad Tikok, na rienk dé piès, lé kouvèr an pay vétivèr, na poin « la cheminée » konm an Frans…
In sipozision alors : monmon Maksimin i rod fé kui manzé an-ndan-la ! Zot i oi in pé kosa i sar fé ! Dofé dan la pay, boukanaz dann zié, kouvèrtir marmit dann bifé linz, lo marmit li minm èk potsanm sou lo li ! Taka po kabiné, koz pi ! Dolo atitré* ousa i tir ? Papié tann, ousa i lé ? Kansréti in flakon grézil po fé fane lodèr, kilé ? Nana ? Hin-hin ! Dann in fo-trin konmsa domié kontant out touf fig ankor, laba dann fon la kour, détroi koton* maï dann out min, in gouni po anbar aou par-dvan !
Boudikont, in kaz konm Maksimin i ansèrv arienk po dormi la nuit. Ankor ! Konm Maksimin na in gran frèr èk troi moiyin gran sèr, i fé lé dé garson lé blizé dor si in kès dan la kizine ! Apark sa, la zourné, Madanm Rafaèl i rant tazantan dann son kaz, rienk kan la bézoin-bézoin minm : po aranz lo li, po ropasé, po rod in papié konsékan. Sé dann la kaz osi li dépoz son tant koutir, soman li sar koud déor sou trèy sousou. Trèy sousou-la i ansèrv konm « salon » osi : la minm li rosoi 1 son moun… sirtou moi désanm, zanvié, févriyé, troi moi ousa la nèz i fonn an Frans, aléoir isi, domoun i rod po fonn èk lo féso i fé !
12 mai, par Manuel Marchal
La formule de calcul déterminant le prix de la canne achetée par l’industriel est une des principales explications à la diminution du nombre des (…)
12 mai, par Justin
Néna in n’afèr bann roprézantan l ‘éta lé nomé pou travaye La Rényon i doi konète, kan in ofissyèl i sorte déor, i koz pou lo rényoné li di pa (…)
12 mai, par Rédaction Témoignages
Invitation et programme du séminaire proposé par le PCR à l’occasion de centenaire de Paul VERGÈS.
« Ne soyez jamais esclaves de l’argent » (…)
12 mai, par Justin
Mézami, zot i koné dann tan d’avan, dann shak famiye l’avé bonpé zanfan é manzé lété ziss a pène sifizan. Kan l’avé in bon kari, la plipar téi (…)
12 mai, par Julie Pontalba
Le week-end dernier et pendant plusieurs jours se déroule la 30e édition du Mois de l’Afrique, organisée par Lantant Kaf. Cet événement est dédié (…)
12 mai
Le 10 mai, le premier ministre, François Bayrou, a célébré les dix ans de l’inauguration de la statue « Mémoires » à Brest, en compagnie du (…)
6 mai, par Manuel Marchal
En Allemagne, le parti d’extrême droite Alternative für Deutschland (AfD) vient d’être officiellement classé comme « organisation extrémiste » par (…)
7 mai, par Manuel Marchal
Le 10 mai se tiendra la Journée nationale des mémoires de la traite de l’esclavage et de leur abolition. Cette date commémore le vote par les (…)
7 mai, par Ary Yée-Chong-Tchi-Kan
Nous consacrons 2 articles pour comprendre les changements profonds qui risquent de nous surprendre. Hier, « Trump : la suffisance d’un élu de (…)
7 mai, par Christian Fontaine
Lékol, na in marmay i apèl Gargoulèt. Li lé long konm in zingad, é li inm fé lo vantar. Lo san zot-dé Tikok i akord pa ditou. Dèk Gargoulèt i oi (…)
7 mai, par Justin
Mézami i paré dann l’Afrik laba, pou trape sinz i mète in banane dann in pyèz é kan lo sinz i rode trape lo banane, si son min i rante fassil pou (…)
7 mai
Manuel Bompard et Bastien Lachaud, députés de La France insoumise (LFI), ont défendu le 6 mai 2025 auprès du Premier ministre François Bayrou un (…)