
Mal-do-mèr dann sarèt
28 juin, parLo zour la pokor kléré, Zan-Lik, Mariz é sirtou Tikok la fine lévé, mèt azot paré. Madanm Biganbé i tir zot manzé-sofé, i donn azot, zot i manz. (…)
Zistwar Tikok, par Christian Fontaine… zistwar an kréol dann Témoignages -66-
28 juin, par
Lo zour la pokor kléré, Zan-Lik, Mariz é sirtou Tikok la fine lévé, mèt azot paré. Madanm Biganbé i tir zot manzé-sofé, i donn azot, zot i manz. Pandan-s’tan-la, Gramoune Biganbé la parti dann park-bèf démar Tanbi po atel ansanm la sarèt. Kan la fini, li lav son min, li pas in pé d’lo an vitès si son figir, é li kri :
« Alé, marmay, si lé paré, mont dan la sarèt, grouy azot ! »
Apréla, li di ansanm Madanm Biganbé :
« Bon, la vièy, moin lé parti, in !
– Lé bon, Madanm Biganbé i répond. Soman, antansion ek bann marmay-la ! Vey azot pangar i ravaz tro la kaz Matid (sé la fanm kouzin Zervil). Épi, di Zervil aminn pa zot tro an kanot ; la mèr lé si tan mové, é in laksidan i amiz pa po arivé ! »
Lo mari la minm pa fé in ka ek lo parol son Madanm, la komand lo bèf : « Irk ouo, i, Tanbi ! I, moka ! » É la sarèt la démar an bolid !
Mariz la minm pa gingn lo tan tourn la tèt, oir son pti frèr Zoni fé ael "adié " ek son pti min ! Pov Zoni ! Li osi noré té bien-ez alé la Tèr-Sint, zoué dan la sab, ramas koki, vey ti poison, zoué dan dlo ! Soman, kan ou lé pti, ou lé… pa gran !…
Lo voyaz dan lé promié débi, i déroul apépré konvnab. Zan-Lik, asiz déryèr, i api son koud kont son zénou, i ésey lir in liv "Ko-Boy" malgré lo "klok-klok" lo sarèt dann somin makadanm. Mariz, alonzé o milié, la vid son pti tant koutir atèr si la sézi, é el i ésey anfil in kolié ansanm bann perl fané. Tikok, son koté, i fé lo "poèt" : li la mèt ali dobout dovan, é li ogard sak i espas ozalantour : lo van k’i fé « zizit dann sové zétivèr ; bèk-roz k’i lèv an niaz dann zanbérik po rotonm pli dvan konm la pli dann karo zerb-roz ; kardinal an somiz rouz ki angant* son lamourèz ek son siflèt fantézi…
Anfin – i fo rodir – lo voyaz i déroul apépré bien. Sof kan… i ariv la Pant-Savon ! La, zafèr i gat ! Lo sarèt i komans dans séga : in rou a droit, in rou a gos, lo roi Tanbi dovan, laryaz déryèr, é Tikok an-ndan… lo vant i komans grouyé, lo kèr i rod soulevé ! Moman-doné, lo figir lo « poèt » i dovien blan konm in toil blans, transpirasion d’ mor i mont si li, in pti gou-d’fiel i mont dan son gozié ! Tikok i sa po kri « papa », mé olerk « papa », sé « albèrrr » k’i sort !… Tout la band i vir la tèt, i rod kosa larivé. Lé pa kroyab : Tikok la vomi son trip : « Alberr !… alberrr !… »
Gramoune Biganbé i konpran pi arien ! Mé-soman, par prékosion, li arèt la sarèt, i fé dsann Tikok atèr, i avann* ali, i fé santi ali kèr-d’pès, i di ali ropoz in pé… Pandan-s’tan-la, Zan-Lik ek Mariz i profit po alé rod franboiz si bor somin. An-minm-tan, rantro zot, zot i moukat Tikok an dsou, i di : « Hi !hi !hi !… Oila lo roi bato, lo kapitinn Ramuntcho* !… Dann sarèt, li gingn mal-do-mèr ! Dmann pi kan va rant dann kanot kouzin Zervil, laba la Tèr-Sint !’”.
Po fé sié Zan-Lik ek Mariz, nou va oir ke Tikok va voyaz toultan dann kanot kouzin Zervil, san zamé tonm malad ! Kontrèr : sar lé dé k’ sar kouyoné ! Pli drol ankor : lerk Tikok nora di-z’uit an é ke li sar san travay, li va fé l’ tour d’ lo mond an antié – Madégaskar, Taïti, Brest, Toulon, Dzibouti – é pa in zik vomisman ! Po in marmay ke la gingn mal-do-mèr an sarèt, sapo !
I trouv pa l’ bout ek la destiné, pa vré ? …
Lo zour la pokor kléré, Zan-Lik, Mariz é sirtou Tikok la fine lévé, mèt azot paré. Madanm Biganbé i tir zot manzé-sofé, i donn azot, zot i manz. (…)
Le calendrier scolaire élaboré par le Rectorat pour les 3 prochaines années est désormais connu et fait débat. Pour cause, à l’exception de (…)
Sur proposition de Gérard COTELLON, directeur général de l’ARS La Réunion, Patrice LATRON, préfet de La Réunion, a décidé le retour au niveau 2 du (…)
Le Conseil départemental a décerné, le vendredi 27 juin, les prix « Thérèse Baillif » et « Célimène » lors d’une cérémonie organisée dans (…)
Les cours du pétrole ont connu une nette hausse à partir de la deuxième quinzaine du mois de juin, portés par l’extrême tension au Moyen-Orient et (…)
Mé dam zé méssyé, la sossyété,dsi la késtyonn fors néna la fors natirèl, sak wi gingn an néssan épi an grandissan korèktoman. Mwin lé sirésèrtin (…)
Le 16 juin 2025, le Tribunal administratif de Paris a suspendu en référé l’arrêté du 26 février 2025 ordonnant le blocage de 17 sites (…)
Le Président des Etats-Unis, Donald Trump a ordonné le bombardement de trois sites nucléaires en Iran, dans la nuit du 21 juin 2025. Dans une (…)
Les élus de Guadeloupe ont adopté des résolutions « sur la fusion des deux collectivités, sur les compétences et l’autonomie fiscale », le 17 juin (…)
Des manifestants, réunis le 23 juin devant les institutions européennes, ont demandé la suspension de l’accord d’association liant l’UE à Israël. (…)
L’État poursuit son engagement en faveur de la transition énergétique et de la décarbonation de l’électricité à La Réunion. À l’issue d’un appel à (…)
Normalien et énarque, chercheur en philosophie politique, Bruno Guigue est professeur invité à l’Université normale de la Chine du Sud (Canton) et (…)