
Accord historique pour la Nouvelle Calédonie
14 juillet, parTrente sept ans après la poignée de main historique engageant la Nouvelle-Calédonie sur le chemin de la paix, nous prenons maintenant la voie de (…)
Zistwar Tikok, par Christian Fontaine… zistwar an kréol dann Témoignages -55-
14 mai, par
Tikok navé in kouzin té apel : "Mésié Klod". Lété in kouzin troizyinm dégré. Tikok konm toulézot, té kri ali "Mésié", akoz li té in gramoun déza, épi li té fé lékol. Ek sa, li té ris, saminn fami Tikok té frékant pa li (souvandéfoi, Madanm Biganbé té di sanm Tikok ek Zan-Lik : « Galiz* pa zot ek zanfan moun ris »). Po asév konplik la konplikasion, Tikok té inm pa di-tou kouzin-la. Akoz ? Akoz, n’in kou Tikok té dann son klas, kour lémantér-dé, li la pa koni son léson kan Mésié Klod la poz ali kestion. Mésié Klod la dni, la komans bann* ek li :
« C’est toujours pareil ! Tu n’apprends jamais tes leçons ! »
– Mi aprann M’sié ! Soman yérosoir, monmon la anvoy amoin rod do-lo, do-boi, fé komision, tousala ! Apréla, papa l’arivé li té sou ! »
– Allez, pas d’histoires ! »
Epi ala po ou ! « Tok », Mésié Klod i moung* Tikok in zok* dann koko-d’tét ! Do-fé la rod po sorti. Dann milié koko Tikok la mont in mang karot pli gro in zéf pizon.
« Zamé ! Zamé ! M’a obli sa ! » Tikok la di dann son kér. Konm fétéspré, dopi zour-la, li travay lékol.
Soman fo kroir aprésa, Mésié Klod la réflési, li la rogrèt son zés ! Pars n’in kou, dann lér rékréasion, li fé son doi konm in zin la pés, i di Tikok : « Viens ! » Tikok i konpran pa, li la pér alé. Forstan Mésié Klod i kri ali, li oz alé ! Bin la, kosa i éspas ? In nafér drol ! Mésié Klod i komans par anbras Tikok, larm de zyé i koul. Tikok i vien rouz konm in kok. Mésié Klod i rouv son sak, i trap in letsi ! In letsi mi di azot ! Té pokor bien la sézon, poitan letsi-la té pli bel in zoranz, té ron, té pomé, té roz !
« Tiens prends-lo, Tikok ! Je l’ai réservé exprès pour toi ! C’est lo premier letchi de la cour ! »
Lo kér Tikok i grosi, li lé onté, li di minm pa mersi, li sava. Kan li plis letsi-la po manzé, i san pli bon lo-d’Kolongn ! La po sa an-ndan, lé pli rouz in kèr-d’bèf ! La sér sa, lé pli tann, lé pli fine sad in zézèr ! Lo gou sa, lé pli dou k sad miel vèr !… Tikok i arvien pi, li lé kontan, son kér i klèrsi, li lé ozanz ! Zot lé pa péyé po kroir, bin dopi zour-la, Tikok la pas promié lékol !
Lontan apré, kan son kouzin Klod lé mor, li la di : « Défin kouzin Klod, mon frèr, out lam lé sové ! » Konmsa po in letsi, po in linzistis réparé, po in letsi partazé, lo monn antyé i pé sanzé !
Trente sept ans après la poignée de main historique engageant la Nouvelle-Calédonie sur le chemin de la paix, nous prenons maintenant la voie de (…)
Quelques jours avant la tenue du CIOM à Paris, à Saint-Benoît, une centaine d’acteurs politiques (PS-EELV-PCR-Banian-Ansanm-Place Publique), (…)
Madanm Biganbé l’apo fé kui manzé ; misié Biganbé l’apo as manzé-koson. An-minm-tan, tou lé dé i diskit ansanm : « Marsel1 ! Zot i sa fer l’ (…)
Le Comité du patrimoine mondial de l’UNESCO, réuni à Paris, a décidé de retirer trois biens situés à Madagascar, en Égypte et en Libye de la Liste (…)
La réunion du Comité interministériel des Outre-mer (CIOM) organisée le 10 juillet par le gouvernement à Paris, sans la présence des élus locaux, (…)
Mézami souvan dé foi, pou sète istoir d’maryaz, lantouraz famiye i fé lanmanshman é si lo zanfan , karaktèr lé fèb,ala ké li lé anbarké dann in (…)
Les planteurs et usiniers réunis en commission mixte d’usine dans le sud le 7 juillet ne sont pas parvenus à un accord. Dans un contexte où la (…)
Le Parti communiste Chinois (PCC) est né le 23 juillet 1921, à Shanghai, dans la partie colonisée par la France. Le 1er octobre 1949, Mao proclame (…)
Sept prix Nobel d’économie ont appelé à mettre en place un impôt minimum sur les patrimoines des plus riches. Parmi les signataires de cette (…)
Quelques jours avant la tenue du CIOM à Paris, à Saint-Benoît, une centaine d’acteurs politiques (PS-EELV-PCR-Banian-Ansanm-Place Publique), (…)
La commission d’enquête sénatoriale sur l’utilisation des aides publiques aux grandes entreprises a rendu son rapport le 8 juillet, après six mois (…)
Le premier ministre, François Bayrou, s’est exprimé devant les préfets de régions et de départements, ainsi que les secrétaires généraux des (…)