
« In moune la tète dolé kabri »
17 mars, parMézami zot i koné dsi la tèr, dann ninporte ékèl péi, néna demoune lo karaktèr lé pa parèye : in pé lé rapide, d’ot lé dousman-dousman, in pé lé (…)
Zistwar Tikok, par Christian Fontaine… zistwar an kréol dann Témoignages -17-
30 novanm 2024, sanm
Granmoun Biganbé la kas maï, la gingn trèz bal plin. Lo pli gro zépi, li la mèt desi in koté, po la smans, la ranpli dé tant avek. Zan-Lik la donn la min po sarz la sarèt ; apréla, la dsann la kaz prépar la plas po fé sèk lo maï. Tikok, li, konm li lé pli pti, son papa la di ali : « Aou, ou’a dsann an sarèt, mon nanfan ! Soman, vèy bien anlèr, tansion le dé tant smans i vèrs ! » Tikok la pa atann i di dé foi, la grinp tout-suit anlèr la sarèt, la bien kal ali rant dé gouni maï, le tant gro zépi koté d’ li !…
Tout zafèr paré, Biganbé i komann « Irk, ouo, i ! ». Tanbi, lo bèf, i démar ! Tan-k nana plato o-sinon-sa la désant, bèf-la i donn lo grin ! Soman, i amiz pa i ariv la pant Saladin ! A-s’moman-la, lo « klok klok » lo sarèt i larg lo batman séga po kas an boléro ! Sé konm-k’i-diré : li sa pli dousman ! Tanbi, sou son zouk, la bav i komans koulé ! Son tèt i komans vir droit-gos ! Son pat i komans aras zerb, kan i fé pa vol galé par koté ! Granmoun Biganbé na bo kriyé « ouo a i ! », rien a fèr ! Bèf-la i an-pé pi minm !…
D’anlèr lo sarèt, Tikok i komans pran pitié. Li dmann an li-minm koman fé po soulaz lo pov Tanbi ! Momandoné, in lidé i pas dan son lespri : « Paké lé tro lour po li ! Atann m’a èd ali ! » Alors la, li pran in tant maï, li débat po mèt desi son tèt ; apréla, li dobout avek, par an nsi le bal maï ! (1)… Gramoun Biganbé, promié débi, la pa romark son zès. Moman-doné, poitan, li sort koté brankar, li pas par déryèr po oir si laryaz lé bien déséré, li oi Tikok dobout anlèr lo sarèt, lo tant maï desi son tèt !
« Mé kosa ou i fé la, mounoir ? »
– Bin, papa ! Oui oi pa Tanbi lé fatigé ? Moin la kalkil soulaz ali in pé ! »…
Granmoun Biganbé la pi gingn di aryin, la rèt la an plan ! Mé dan son kèr, li la maziné :
« Bondié Ségnèr (2) ! Kansa mon garson va vni in moun ? Lu na bonn volonté, mé lespri lé ankor fermé ! »…
Christian Fontaine
(1) ???
(2) I trouv ossi : Sinyèr ; Sénièr ; Sin-yèr (konm, souvandéfoi té i prononse lontan).
Mézami zot i koné dsi la tèr, dann ninporte ékèl péi, néna demoune lo karaktèr lé pa parèye : in pé lé rapide, d’ot lé dousman-dousman, in pé lé (…)
Normalien et énarque, chercheur en philosophie politique, Bruno Guigue est professeur invité à l’Université normale de la Chine du Sud (Canton) et (…)
Le gouvernement comorien a estimé que « militariser à outrance » Mayotte n’est pas une « réponse appropriée ». Le ministre des Outremers, (…)
François Bayrou, a écarté la piste de l’augmentation des impôts, suggérée à gauche. « Si impôts permettaient d’être prospères et heureux, la (…)
Il y a deux ans, le président chinois Xi Jinping a présenté l’Initiative pour la civilisation mondiale (ICM), appelant au respect de la diversité (…)
En visite à La Réunion et à Mayotte du 11 au 13 mars, Carole Delga, présidente de Régions de France, a dit vouloir "apporter personnellement un (…)
Dans un courrier, la CGT s’étonne que la tâche confiée aux partenaires sociaux ait évolué entre la déclaration de politique générale de François (…)
L’Union européenne doit augmenter significativement ses dépenses d’armement, a affirmé mardi à Strasbourg la présidente de la Commission (…)
Au 1er janvier 2025, la population réunionnaise est estimée à 896 200 habitants. La croissance démographique ralentit en lien avec un solde (…)
Plus de 17.000 recours aux soins d’urgences en lien avec la chaleur ont été décomptés durant l’été 2024 qui n’a été en France que le 8ème plus (…)
La proposition de loi contre la vie chère dans les outre-mer vise à renforcer la transparence comptable des entreprises et à lutter contre la (…)
Alors que la 16e Conférence des Parties de la Convention des Nations unies sur la diversité biologique s’est terminée sur un échec, mais la (…)