
Une nouvelle prison au Port : une hérésie !
3 juillet, parUne information récente communiquée par le ministre de la Justice Gérald Darmanin concerne la création de nouvelles prisons sur l’ensemble du (…)
Zistwar Tikok, par Christian Fontaine… zistwar an kréol dann Témoignages -3-
19 octob 2024, sanm
Gramoune Biganbé l’apo grat son zènn kann an o la Pant-Toupi. Zan-Lik osi l’apo trimé, tandik Tikok i pas son tan rod pikan po lapin (li anprofit po poz gob po kay !). Moman-doné, gramoune Biganbé-la i arèt nèt, i apiy desi son mans pios ek in min. L’ot min, li mèt konm an lovan rant son fron ek son zié, li ogard. Tikok i fé konm son papa : li gèt an-lèr.
La-o dann sièl, na dé-troi pié-d’van (sa in lespès niaz i rosanm in pié-d’boi). Pié-d’van-la i komans pous-pousé, may-mayé… ziska-tan k’ i form in troupo d’mouton i mèt-doboi an montan ! Sé k’ in ti briz la lévé, épila, parèy in zénéral invizib, li sé-d’ pran la tèt po tout : li ral niaz plizanplis dan lé o ; li kas la rond zirondel, li obliz azot rant dan la prosésion po asèv zot prièr !... An-plis li zoué lou-kouri dann pié-d’boi, dann brans-do-boi. Li fé « salam » ek zot fey konm kan domoun i eskou zot mousoir po in bato an partans (dan l’tan Tikok, voiyaz an lavion té pa tro for)…
Epila, toudinkou, aprosan sink-èr, o ki ! Tout i arèt in sèl kou. An minm tan in lespès fénoir i tonm san kri gar ! Fénoir-la i mélanz ek soley o kousan. Amiz pa, lo siel lé konm in marmit an kuiv ranversé la gagn boukanaz par an-dsou : lé rouz, lé zonn, lé gri, lé sann… tout ansanm ! La briz, konm in marmay la pèr d’ son papa an kolèr, la kour kasièt dérièr la montagn ! Fey-do-boi osi i bouz pi, i rèt la, konm volay la gagn lapopleksi ! Lèr i dovien sho konm kan ou i sa vèy la marsh dann fé ! Rod zirondel, i trouv pi ; é tanka moino ek zoizo-blan, parl pi ! Ek sa, pi in dézord, pi in tapaz, pi in mouvman, pi in grin ! Na rienk la mèr, loin labanba, i bat son ronfloman, konm kan “Gramoune” i moun (1) son maï, la-o !...
Pa bézoin d’ plis ke sa po Biganbé konprand (pa bézoin la météo, la radio… tousala, konm zordi !) Tout-suit, li di : « Alé, marmay ! Prépar anou vitman pou dsand : siklonn i ariv ! » Pa sito di sa, li trap son bértèl ; son gamel manzé, son lit dolo, li bour ddan… Zan-Lik i fé parey. Tanka Tikok, li dégaz anmar son paké d’zerb po mèt desi son tèt… Tout la band o may, an dsandan !...
(à suivre)
Christian Fontaine
(1) Moun maï : moul maï, moud maï.
Une information récente communiquée par le ministre de la Justice Gérald Darmanin concerne la création de nouvelles prisons sur l’ensemble du (…)
Alors que Mayotte subit un enchevêtrement de crises - pauvreté structurelle, dégradation des services publics, conséquences dramatiques du cyclone (…)
La FSU Emploi Réunion tient à rappeler que la mise en œuvre des programmes de transformation de France Travail, issus de la loi Plein Emploi, ne (…)
Mézami, zot i rapèl lo mo kazou ? Mi anparl pa bann vyé roshé konm mwin mé la zénérassion d’apré. Si mi di kazou, kossa zot i oi dann zot (…)
Une délégation du "Collectif des usagers de la ligne Réunion - Comores" a été reçue le 2 juillet à la Région, à la demande de la Présidente (…)
Les cours du pétrole ont connu une nette hausse à partir de la deuxième quinzaine du mois de juin, portés par l’extrême tension au Moyen-Orient et (…)
Mézami, mon bann dalon, mi panss zot i rapèl la mortalité, laba dann Moris, lo gran kiltirèl épi politik Dev Virashwamy ; li lé mor na pwin lontan (…)
Dan noute kiltir popilèr néna bonpé kozman pou dir sa la éspass dann tan lontan… Mi koné pa pou koué, mé mwin néna dan l’idé k’ni viv in pé an (…)
La dette française atteint 114% du PIB au premier trimestre, soit près de 48.800 euros par Français. De fait, des crédits initialement prévus « ne (…)
En 2021, 595kg de déchets par personne sont collectés à La Réunion, soit davantage que dans l’Hexagone (548 kg/pers.). La Réunion se situe au 29e (…)
La Réunion fait partie des régions françaises les plus touchées par les conséquences sanitaires, sociales et judiciaires de la consommation (…)