
In objéktif pou trapé : In dévlopman korèk …sansa sé in bilan négatif !
26 juin, parMézami, ni sava rante dann in pèryode zélékssion ané pou ané.Nora zélékssion l’ané 2026, nora zélékssion l’ané 2027 é nora ankor l’ané 2028… Bann (…)
Zistwar Tikok, par Christian Fontaine… zistwar an kréol dann Témoignages -4-
23 octob 2024, sanm
Gramoune Biganbé ek Zan-Lik i déboul minm an dsandan ! Tikok, déryér, i suiv azot ek pène ! Sirtou apré lo kou-d’kongn li la gingné anba la Pant-Mang ! Ek sa, son paké lé lour, é, minm si li la mèt in zik siendan déryér son zorèy, li apersoi la fatig !... Dann somin, zot i kroiz Zilo-l’Zèf. Zilo i fis an montan, son panié d’volay desi son tèt, son tant zèf dan son min. Konm dabitid, Gramoune Biganbé i koz ek li, i di :
« Alors, Zilo ! La vant, daoir lété pa tro for, zordi ? »
– Koman ou i vé osi ek in mové tan konmsa !... La radio i vien d’anons in siklonn karabiné, la ! »
Gramoun Biganbé i di soman : « A bon ? »
Apréla, li pas an ségonn ; sé konm k’i diré, li mars pli vit ankor ! E sa, i aranz pa lo pov Tikok déryér !...
Desi le zantrofèt, in rafal do van i lév toudinkou, i fout lo paké Tikok atèr ! Tikok i bès po ramasé, mé oila pa k’in gro grin-d’pli i ariv an tronm !
« Monmon : la pli ! » Zan-Lik i kri. E li sé-d’ doub son papa po kouri !
– Anon vitman, Tikok ! », Biganbé i kri.
Tikok i anprofit po lès son paké atèr, po kouri ek lézot.
Ariv an-ba zot kaz, tranpé konm kanar. Zot i oi Madanm Biganbé l’apo vni fol po ramas son volay ek son fanzon*-d’flèr. Déza, bann pié-d’boi, ozalantour, i kri « tir ». Laba, la tol park-koson i komans grinsé !
« Ed amoin, Zan-Lik ! Madanm Biganbé i di .
– Mé non, Marie (1) ! lo vié i arvir. I fo Zan-Lik i vien èd amoin klout le bar desi la port la kaz !”
– Bin Tikok, alors !
– Mé non ! I fo Tikok i sa sanz la zénis plas, pangar el i may ek lo pié-d’sapot ! »
Madanm Biganbé i énerv : « Lès amoin krèv tou-sèl alors !... E kisa va alé asté la bouzi, la boutik, talèr ? Amoin minm ?... Ankor, na poin rien k la bouzi i mank : de-sik na pi ! La mori na pi ! Kafé na pi !... »
– Mé pa bézoin d’ kriy konmsa, Marie !... Nora l’tan d’ ramas tout avan lo gro van i ariv ! Po la boutik, m’alé talèr !... Alé Tikok ! Démar la zénis, amar kont la kuizine ! Apré sa, alé èd ot monmon ramas le poul ! »…
(à suivre)
Christian Fontaine
(1) Le nom Madanm Biganbé
Mézami, ni sava rante dann in pèryode zélékssion ané pou ané.Nora zélékssion l’ané 2026, nora zélékssion l’ané 2027 é nora ankor l’ané 2028… Bann (…)
Dans les départements d’outre-mer, près d’une femme sur deux qui devient mère ne vit pas en couple, configuration familiale bien plus fréquente (…)
Le troisième Plan national d’adaptation au changement climatique « n’a toujours pas de cadre contraignant et ne prend toujours pas en compte les (…)
Le 16 juin 2025, le Tribunal administratif de Paris a suspendu en référé l’arrêté du 26 février 2025 ordonnant le blocage de 17 sites (…)
Dann in famiye néna touzour inn pou fèr lo gran. Li yèm okipe d’ shoz lé pa d’son az. Sé pou sa i di, li fé l’onm d’afèr. Mi rapèl in zour mwin (…)
La CGT exige un référendum pour "sortir par le haut" et "rassembler le pays" après l’échec du "conclave" pour "que les Françaises et les Français (…)
Le Syndicat des énergies renouvelables a appelé les députés à rejeter la proposition de loi sur la programmation énergétique.
Le conclave des retraites initié par le premier ministre, François Bayrou, pour éviter la censure de son gouvernement, devait s’achever le 17 juin (…)
Au séminaire du 17 mai 2025, consacré au centenaire de la naissance de Paul Vergès, le PCR avait organisé 3 débats : ne soyons pas esclave de (…)
Face à l’urgence climatique et sociale, seize associations citoyennes et environnementales de La Réunion unissent leurs voix pour interpeller les (…)
Près de 12 millions de réfugiés ont trouvé protection dans les 46 États membres du Conseil de l’Europe.
Dans le cadre d’un partenariat avec l’Union européenne, le Département organise, le samedi 21 juin au Village Corail (L’Ermitage-les-Bains), un (…)