
In objéktif pou trapé : In dévlopman korèk …sansa sé in bilan négatif !
26 juin, parMézami, ni sava rante dann in pèryode zélékssion ané pou ané.Nora zélékssion l’ané 2026, nora zélékssion l’ané 2027 é nora ankor l’ané 2028… Bann (…)
Zistwar Tikok, par Christian Fontaine… zistwar an kréol dann Témoignages -37-
19 févrié, sanm
Na in zour, monmon Tikok i di ali konmsa :
« Tikok, mon zanfan, in nti dégou pétrol na pi. Kour aou la boutik in nestan. Minm tan, asèt amoin in boit zalimèt sanm in kilo rabato ti grin. Alé vit, pangar Atiok na l’tan fermé ! ».
Marmay-la i kalkil in kou, li di an li minm :
– Békalinèt ! La, lé moungé, la ! Déor, gro fénoir i amiz pa i ariv ; ek sa, Atiok i artonm loin, i fo pas dann somin zerb, koup par santié, tousala… »
Tikok i kroi pa tro-tro zistoir granmerkal, mé li la touzour gingn in krintiv marsh la nuit ! Soman, li di pa arien, li pran l’ san fran (larzan lontan) son monmon i donn, li bour dan son posh-a-ki, li trap son soubik, li sava !
Lo pov ti bononm, astèr, i gingn-gingn kou-d’kongn dan preské tout galé nana desi somin ! Po asévé, in grin la limièr na poin anlèr lakaz Bondié ! Soman, Tikok i perd pa kouraz. Kontrèr, li fé l’vayan : li sif po fé fane la pèr. Laba, dann karo kann, grélé i fé lakonpagnman, zot-la : « tilit…lit…tilit… »
Tikok té fine tap in zoli bout somin. Toudinkou, koté lo pié boi-d’andrèz, li oi konm in gro tèt i klèr dann fénoir ! Dé bel zié, in gran bous !... Sa i flanm pli for dofé desou marmit ! An minm tan, lo lonbraz, otour, i tranm konm kan la line i fé !... Oté, baya ! Bouzé, marmay-la la pi gingné ! Sévé la dobout son tousèl desi son tèt ! Son dé boi maï la dni tann konm zoryé koton ! Tanka son dé kanèt-la, sa la vir vant-an-lèr ! Tikok la tonm kaziman fèb !…
Kan li la rolvé, li la pi ogard déryèr, li la dégaz vitman, pli pir k’in shat dofé la pran dan la ké !... Ariv la kaz, la krié :
« Monmon !... Monmon !... Bébèt !... Bébèt !… »
Apré-la, la tonm desi d’li, la gingn fonn-sagrin, la pléré, la pléré minm ! Son monmon té koné pi kosa té fo fé : lo-d’sel, kèr-d’pès, lalkol kanfré, sifon mouyé, la prièr… El té pa loin vni fol po son zanfan !
Granmoun Biganbé, li, li la pran somin la boutik. Lo minm sat Tikok lavé pran. In kard’èr apré, li arvien ek… in kalbas sek ek la bouzi par an-ndan ! Domoun lavé fé la malis : lavé pran in kalbas sek, lavé fouy dé trou ddan po fé lé dé zyé ; ek in ot gran trou po fé la bous. E, par an-ndan, lavé in bouzi !...
Antouka, si la malis lé dou po in-pé, kapkap Tikok, li, lété amèr, se soir-la ! Rozman, landmin matin, Madanm Biganbé la fé sézi romarin po li boir !
Christian Fontaine
Mézami, ni sava rante dann in pèryode zélékssion ané pou ané.Nora zélékssion l’ané 2026, nora zélékssion l’ané 2027 é nora ankor l’ané 2028… Bann (…)
Dans les départements d’outre-mer, près d’une femme sur deux qui devient mère ne vit pas en couple, configuration familiale bien plus fréquente (…)
Le troisième Plan national d’adaptation au changement climatique « n’a toujours pas de cadre contraignant et ne prend toujours pas en compte les (…)
Le 16 juin 2025, le Tribunal administratif de Paris a suspendu en référé l’arrêté du 26 février 2025 ordonnant le blocage de 17 sites (…)
Dann in famiye néna touzour inn pou fèr lo gran. Li yèm okipe d’ shoz lé pa d’son az. Sé pou sa i di, li fé l’onm d’afèr. Mi rapèl in zour mwin (…)
La CGT exige un référendum pour "sortir par le haut" et "rassembler le pays" après l’échec du "conclave" pour "que les Françaises et les Français (…)
Le Syndicat des énergies renouvelables a appelé les députés à rejeter la proposition de loi sur la programmation énergétique.
Le conclave des retraites initié par le premier ministre, François Bayrou, pour éviter la censure de son gouvernement, devait s’achever le 17 juin (…)
Au séminaire du 17 mai 2025, consacré au centenaire de la naissance de Paul Vergès, le PCR avait organisé 3 débats : ne soyons pas esclave de (…)
Face à l’urgence climatique et sociale, seize associations citoyennes et environnementales de La Réunion unissent leurs voix pour interpeller les (…)
Près de 12 millions de réfugiés ont trouvé protection dans les 46 États membres du Conseil de l’Europe.
Dans le cadre d’un partenariat avec l’Union européenne, le Département organise, le samedi 21 juin au Village Corail (L’Ermitage-les-Bains), un (…)